اخراج، به عنوان یکی از پیامدهای ناگوار اما گاه ناگزیر در روابط انسانی و سازمانی، به فرآیند رسمی و عمدی برکناری یک فرد از موقعیت شغلی، جایگاه اجتماعی، یا مکانی خاص اطلاق میشود. این عمل، که معمولاً با پایان دادن به رابطه یا عضویت یک طرفه همراه است، میتواند از سوی یک نهاد، سازمان، یا شخص دارای اختیار صورت گیرد. اخراج صرفاً یک رویداد لحظهای نیست، بلکه نتیجهی یک سری تصمیمات و ارزیابیها است که پیامدهای عمیق و چندوجهی برای فرد اخراجشده و همچنین نهاد یا سازمان متبوع به همراه دارد.
پیامدهای اخراج میتواند گسترده و متفاوتی باشد. از دست دادن شغل، که مستقیماً به معنای از دست دادن منبع درآمد اصلی است، میتواند منجر به مشکلات مالی جدی، کاهش سطح رفاه، و در برخی موارد، بحرانهای اقتصادی برای فرد و خانوادهی او شود. علاوه بر این، از دست دادن شغل اغلب با از دست دادن جایگاه اجتماعی و شبکهی ارتباطات حرفهای همراه است. احساس طرد شدن، ناکامی، و بیارزشی میتواند به طور قابل توجهی بر وضعیت روحی و روانی فرد اخراجشده تأثیر بگذارد. اضطراب، افسردگی، کاهش اعتماد به نفس، و حتی مشکلات سلامتی جسمانی، از جمله پیامدهای روانی-اجتماعی اخراج هستند.