«آب مقید» یا Bound Water به بخشی از آب گفته میشود که در ساختار مواد جامد، مانند خاک، غذا یا بافتهای زیستی، به شکل شیمیایی یا فیزیکی محبوس شده و آزادانه حرکت نمیکند. این نوع آب برخلاف آب آزاد، قابل تبخیر یا جداشدن به راحتی نیست و با مولکولها یا ذرات ماده به وسیله پیوندهای هیدروژنی یا نیروهای سطحی محکم نگه داشته میشود. به همین دلیل، نقش آن در ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی مواد بسیار مهم است.
آب مقید در بسیاری از زمینهها، مانند مهندسی خاک، صنایع غذایی و بیوشیمی اهمیت دارد. در خاک، این آب برای گیاهان قابل دسترسی نیست و بیشتر به ذرات معدنی یا آلی متصل است. در مواد غذایی، این آب تأثیر زیادی بر ماندگاری، بافت و فعالیت میکروبی دارد، زیرا نمیتواند به راحتی توسط میکروبها استفاده شود. بنابراین، شناخت میزان و ویژگی آب مقید برای کنترل کیفیت، حفظ مواد و بررسی فرآیندهای شیمیایی ضروری است.
ویژگی اصلی آب مقید، محدودیت حرکت آن و عدم توانایی تبخیر سریع است. برخلاف آب آزاد که به راحتی جریان مییابد و در دمای محیط تبخیر میشود، این آب انرژی بیشتری برای آزاد شدن نیاز دارد. این تفاوت باعث میشود که خواص فیزیکی مواد، مانند چسبندگی، ظرفیت حرارتی و نفوذپذیری، تحت تأثیر قرار گیرد. به همین دلیل، تشخیص میزان آب مقيد و تفاوت آن با آب آزاد در تحقیقات علمی و کاربردهای صنعتی اهمیت زیادی دارد.