دانشنامه اسلامی
مجلدات چهارگانه کتاب، به ترتیب، مشتمل بر ۱۴، ۱۰، ۵ و ۱۰ رساله هستند. هر یک از مجلدات، با درآمد یا مقدمه ای آغاز شده است.
گزارش محتوا
۱. ترجمة الصلاة: فیض، در این رساله، اذان و اقامه و تکبیرة الاحرام تا سلام پایانی نماز را به زبانی ساده و همه کس فهم، به فارسی ترجمه کرده است. ۲. ابواب الجنان: این رساله، ترجمه ای کوتاه و روان از رساله فقهی «شهاب ثاقب»، است که نویسنده آن را به زبان عربی در باره وجوب نماز جمعه نگاشته و دارای هشت باب به منزله هشت درب بهشت است. نویسنده، در این رساله، به بحث پیرامون نماز جمعه، وجوب عینی آن، شرایط و اجزا و احکام و نیز آداب و فضیلت های آن می پردازد و در ادامه، به ثواب و فضل روز جمعه بر دیگر روزها و نیز اعمال مستحب در این روز، پرداخته است و در پایان، از فضیلت نماز جماعت و شرایط و آداب آن، سخن گفته است. ۳. مفتاح الخیر: این رساله، تکمیل کننده رساله «ترجمة الصلاة» است. فیض، در این رساله، به بررسی اقسام نماز، شرایط وجوب و صحت نماز، نماز مسافر ، اوقات نمازها، گونه های شک در نماز و چگونگی جبران نمازهای از دست رفته، می پردازد. ۴. ترجمة الطهارة: این رساله، دارای هشت «در» است که «در اول»، در فضیلت طهارت گشوده می شود و «در آخر»، در کیفیت تیمم بسته می شود. ۵. اذکار الطهاره: این رساله، در بر دارنده ذکرها و دعاهایی است که در «ترجمة الطهارة»، به آنها اشاره شده است. این رساله تکمیلی، در پنج باب تنظیم شده است که باب اول، در اذکار خلوت (بیت الخلاء) و باب آخر در اذکار غسل است. ۶. ترجمة الحج: این رساله، در فقه حج و عمره است و فیض، در ابتدا می نویسد: این ترجمه را بعد از «ترجمة الصلاة» و «ترجمة الطهارة» و «ترجمة الصیام»، نوشته است. از آن جا که فیض به جنبه های عملی و کاربردی فقه عنایت ویژه ای داشته است، در این رساله، به تفصیل از حج تمتع و عمره مفرده سخن می گوید، ولی حج قران و افراد را رها کرده و تنها به تعریفی کوتاه از این دو بسنده می کند. ۷- ترجمة الزکاة: نویسنده، «ترجمة العقائد» و «ترجمة الطهارة» را پیش از نگارش این ترجمه، نوشته است. این ترجمه نیز در هشت «در» به مباحث زیر پرداخته است: معنای زکات ، فضیلت و ارزش های زکات دادن، اقسام و شرایط زکات، نصاب نقدین (طلا و نقره)، نصاب انعام ثلاثه (شتر، گاو، گوسفند)، نصاب غلات اربعه ( گندم ، جو، مویز، خرما )، چگونگی مصرف زکات. ۸. ترجمة الصیام: رساله فقهی صیام نیز در هشت «در» نگارش شده است که به بیان فضیلت روزه های ماه رمضان و شرایط و آداب آن پرداخته و در پایان در هشتمین «در» از درهای صیام، پیرامون اعتکاف و شرایط آن سخن می گوید. ۹. ترجمة الشریعة: این رساله فارسی نیز در هشت «در» تنظیم شده است. «در اول»، به تشریح معنای شریعت و کیفیت سلوک راه حق می پردازد. «در دوم»، در بیان اعمال نیک بدنی و ذکر نمونه هایی از آن است. «در سوم»، به بیان اعمال ناپسند بدنی اختصاص دارد. «در چهارم» پیرامون ثواب برخی اعمال پسندیده و سنت های نیک سخن می گوید و رفتارهای پسندیده را در دو محور فردی، (مانند مسواک زدن، عطر زدن و...) و اجتماعی، (مانند به فریاد مسلمانان رسیدن، عیادت بیمار و...)، ذکر کرده است. «در پنجم»، درباره پاداش برخی اعمال ناپسند و چگونگی عقاب آنها گفت وگو می کند. «در ششم»، سخن از صفات پسندیده نفسانی و منش های اخلاقی انسان، مانند صبر و توکل و... می گوید. «در هفتم»، صفات اخلاقی ناپسند، مانند تکبر ، عجب، حسد و... را معرفی می کند. «در هشتم» را به ذکر پاره ای از آداب سلوک راه خدا اختصاص داده است و عمده آداب این راه را یاد حق تعالی در هر لحظه و ساعت می شناسد. ۱۰. ترجمة العقائد: همان اولین رساله از جلد اول است.
جلد سوم
...
