دانشنامه اسلامی
سوره جاثیه، مکی و چهل و پنجمین سوره در ترتیب مصحف و شصت و پنجمین سوره در ترتیب نزول و در هر دو ترتیب میان دو سوره دخان و احقاف قرار گرفته و از مجموعه سوره های حوامیم است. در برخی روایاتِ ترتیب نزول، این سوره در ردیف های ۶۱، ۶۲ و ۶۴ قرار گرفته است. در تناسب میان این سوره با سوره پیشین آمده است که سوره دخان با یادی از قرآن پایان یافته و سوره جاثیه با آن آغاز شده است.
نام و آیات سوره
نام مشهور آن جاثیه، (به معنای نشسته بر روی دو زانو ) از آیه ۲۸ گرفته شده است و به تناسب واژه « شریعت » در آیه ۱۸ و « دهر » در آیه ۲۴ از آن به نام های «شریعت» و «دهر» نیز یاد کرده اند. سوره جاثیه ۳۷ آیه و ۴۸۸ کلمه دارد. جمعی از ] بدون احتساب حروف مقطعه (حم) در آغاز سوره به عنوان آیه ای مستقل، شمار آیاتش را ۳۶ دانسته اند.
آیه صَفْح و نسخ آن
برخی آیه ۱۴ آن را مدنی دانسته اند که دلیلی پذیرفتنی بر آن نیست. این آیه از آیات نامدار و مشهور است که به آیه صَفْح (گذشت) شهرت دارد، و در آن به مؤمنان سفارش شده از آزارهای کافران درگذرند، زیرا خداوند، آنان را مجازات خواهد کرد.به نظر برخی مفسران، این آیه با آیات ۵۷ سوره انفال که به تار و مار کردن مشرکان پیمان شکن و جنگ طلب فرمان می دهد، ۶۵ سوره انفال که به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم دستور می دهد تا مؤمنان را به جهاد تشویق کند، ۵ سوره توبه که به جنگ با مشرکان پس از سپری شدن ماه های حرام فرمان می دهد، و ۳۹ سوره حجّ که به مؤمنانی که جنگ بر آن ها تحمیل شده است اذن جهاد می دهد، نسخ شده است؛اما روشن است که بین هیچ یک از این آیات و آیه یاد شده تعارضی نیست تا بتوان به نسخ آن معتقد شد، بلکه قرآن پژوهان این آیه و آیات مشابه آن را ثابت و ناظر به اوضاع خاص خود می دانند.
فضای نزول سوره
...
