دانشنامه اسلامی
این افراد در مناطق بالکان ، خاورمیانه ، قبرس و رودس از اواخر قرن پنجم / یازدهم به بعد، بویژه اواخر قرن ششم / دوازدهم و قرون هفتم و هشتم / سیزدهم و چهاردهم ، خدمت می کردند. دانشمندان یونانی گاه به اشتباه آنان را به نهاد قدیمی عثمانی ، به نام دِوشیرمه (استخدام پسربچه ها برای سربازی) و دسته های ینی چری نسبت داده اند که نیاکان آنان سربازان مزدور ایرانی (مثلاً سلجوق و ترکمن ) مشغول خدمت در روم شرقی بودند. وقایع نگاران صلیبی اعقاب بعدی آنها را تورکپولهایی می دانند که یا نزد ترکان پرورش می یافتند یا مادرشان مسیحی و پدرشان ترک بود. و یا کافرانی بودند که به نامهای مسیحی خوانده می شدند و پدری ترک و مادری یونانی داشتند.
قدیمترین کاربرد این اصطلاح
قدیمترین کاربرد این اصطلاح در سندی از روم شرقی مشاهده می شود، که در آن به راهب آتنی ، سرجیوس توروکوپولوس (۴۷۵/۱۰۸۲) که احتمالاً پیشتر مسلمان بوده ، اشاره شده است . یقیناً مشهورترین تورکپول روم شرقی تتیکیوس (۱۰۷۸ـ۱۰۹۹ یا ۱۱۰۳) بود که بنا بر نظر آنّاکومننا . به امپراتور آلکسیوس اول کومننوس خدمت می کرد و در مقابل نورمانها، سلجوقیان روم ، پچنگها ، قپچاقها و شهسوارانِ اولین جنگ صلیبی جنگید و به مقام بلندی رسید، اما سرانجام در ۴۹۱/۱۰۹۸ از محاصرة انطاکیه دست کشید و بدین ترتیب روم شرقی فرصت گرانبهای تصرف دوبارة انطاکیه را از دست داد. حتی پس از آن ، آلکسیوس اول از تورکپولها در مقابل سلجوقیان استفاده کرد و نیز دسته های تورکپول بیشتری را به خدمت صلیبیان گماشت.
شرح مفصل
شرح مفصّلی از تورکپولهایی که در خدمت روم شرقی بودند در آثار گئورک پاخیمرس و نیکفوروس گرگوراس به چشم می خورد. گزارش گرگوراس حاکی از آن است که اعقاب تورکپول سلطان سلجوقی روم ، کیکاووس دوم ، در خدمت فرمانروایان سلسلة پالایولوگوس ، میخائیل هشتم (۶۵۷ یا ۶۵۹ـ۶۸۱/ ۱۲۵۹ یا ۱۲۶۱ـ۱۲۸۲) و آندرونیکوس دوم ، در مقابل مهاجمان کاتالونیایی و حاکمان نیمه مستقل تِسالی / تِسالیه به شهرت رسیدند (ح ۶۶۶ـ ۶۷۸ تا ۷۳۰ـ۷۳۴/ ۱۲۶۸ـ۱۲۷۹ تا ۱۳۳۰ـ ۱۳۳۴). تورکپولها در جنگ یونانی ـ رومی که در ۶۶۱ـ۶۶۲/ ۱۲۶۳ـ۱۲۶۴ در موره / مورئا رخ داد، به سود رومیان شرکت کردند. در اواخر قرن هفتم / سیزدهم ، تورکپولها در مرکز و شمال غربی مقدونه یونان ، در منطقة رودخانة واردار مستقر شدند. هنگامی که در اوایل قرن هشتم / چهاردهم تعدادی از آنها در بخش غربی تراکیا/ تراکیه در رشته کوه رودوپ ساکن شدند، در لشکرکشیهای کاتالونیا به روم شرقی شرکت کردند؛ سپس از مهاجمان غارتگر جدا شدند و نهایتاً بخشی از آنان به سوی صربستان حرکت کردند. در طرابزون کتیبه ای به تاریخ یهودی ۶۸۴۱ (۷۰۴ تا ۷۰۶/ ۱۳۰۵ـ۱۳۰۶) از گئورگیوس ترکوپولوس نام برده است.
همراهی تورکپولها با مسیحیت شرق
...
