معنی تقویم الایمان

دانشنامه آزاد فارسی

تَقویمُ الایمان
(یا: التصحیحات و التقویمات) تألیف میرداماد، کتابی به عربی، در فلسفه. این اثر که گویا با توجه به شیوۀ تقسیم بندی آن به انجام نرسیده، مشتمل بر یک «تَقْدَمِه» و پنج فصل است که هر فصل نیز زیرمجموعه هایی به نام «تصحیح» و «تقویم» دارد. در این اثر علاوه بر امور عامه، مباحثی چون احکام علت و اثبات واجب الوجود، توحید، عینیت صفات الهی و چگونگی صدور کثیر از واحد، علم و چگونگی علم الهی مطرح شده است. میرداماد در این کتاب آموزه های متعددی برای حکمت متعالیۀ صدرایی فراهم آورد؛ همچون نقش وحدت حمل در تقابل، چگونگی نگرش به جواهر و اعراض و معقولات ثانیه، علم اجمالی خداوند در عین کشف تفصیلی. نخستین بار خود میرداماد، بخش مقدماتی این اثر را با نام شرح تَقْدِمة تقویم الایمان به تفصیل شرح کرد. این شرح عمدتاً روایی و بیانگر یک دوره احادیث امامت است (اصفهان، ۱۳۷۳ش). علوی عاملی شرحی به نام کشف الحقایق، با دو تقریر علوی عاملی و فرزندش، میر عبدالحسیب، شرحی به نام عرش التقدیس بر آن نوشته اند. تقویم الایمان همراه با شرح علوی، به کوشش علی اوجبی در ۱۳۷۶ش در تهران به چاپ رسیده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تقویم الایمان، کتابی فلسفی، نوشته سیدمحمدباقر میرداماد، حکیم و فقیه سده دهم و یازدهم می باشد.
این کتاب حاوی آراء و اندیشه های مؤلف درباره مهمترین مسائل فلسفه اسلام به ویژه علم الهی است، شارح این کتاب میر سید احمد علوی از بارزترین شخصیت های مکتب فلسفی اصفهان و از برجسته ترین شاگردان میرداماد به شمار می رود. وی با شرح آثار حکمای پیشین و استاد خود، نقش بسزایی در تحکیم و تقویت مبانی فلسفه اسلامی ایفا کرد.کتاب تقویم الایمان از یک رصد (الرصد الاوّل) و مشتمل بر پنج فصل و هر فصل متضمّن بر بخش هایی چون تقویم، تصحیح، توصیه، محاققه و تقویم، ظنّ و تقویم وهم و تقویم و تشکیک و تثبیت می باشد. از تعبیر الرصد الاوّل چنین برداشت می شود که مؤلف بنا داشته تا رصدهای دیگری را نیز بدان بیافزاید امّا بدلیل نامعلومی از آن منصرف شده است. برجستگی های اثر حاضر و جایگاه آن در میدان آثار دیگر مؤلف را می توان در سه ویژگی عمده شمرد.۱. از شواهد و قراین بر می آید که این کتاب از جمله کتابهای درسی ای بوده که میرداماد خود برای شاگردانش تدریس می کرده است.۲. تقویم الایمان حاوی برخی از مباحث، تقریرها، و نظرات نوین و ابداعات میرداماد است که در دیگر آثار او به چشم نمی خورد. مباحثی چون نظریه وحدت، برهان بر حدوث دهری، ثنویّت مقولات و ... .۳ـ مصنّف در تمامی آثار خویش به بحث پیرامون موضوعات خاصّی پرداخته است و تنها در اثر حاضر است که تقریباً یک دوره کامل مباحث فلسفی را به صورت فشرده تبیین و ساختار و شاکله نظام فلسفی خویش را به اختصار ترسیم کرده است.در واقع می توان گفت که تقویم الایمان در کنار دو اثر گرانسنگ القبسات و الافق المبین سه ضلع اصلی قاعده هرم, اندیشه های فلسفی میرداماد را تشکیل می دهد. کتاب حاضر حاوی مقدمه مفصلی در زندگی مؤلّف و خصوصیات فلسفه میرداماد و ذکر حواشی و شروح تعلیقات این کتاب می باشد.
جایگاه کتاب
تقویم الایمان مشهور ترین عنوان این اثر است که در خطبه کتاب نیز بدان تصریح شده است، اما میرداماد ابواب این کتاب را «تصحیح» و «تقویم» نامیده و در شرح تقدمه تقویم الایمان از تقویم الایمان با عنوان «التصحیحات و التقویمات» نام برده است.علوی عاملی نیز در ابتدای کشف الحقایق از آن با نام تقویم الایمان و تتمیم العرفان یاد کرده است.همچنین در بعضی از فهرستهای نسخ خطی آن را با عنوان تقویم الحکمه الایمانیه آورده اند.
اهمیت کتاب
تقویم الایمان از چند جهت اهمیت دارد، از جمله حاوی برخی مباحث و تقریرها و ادلة نو و ابداعات میرداماد است که در دیگر آثار وی نیست، مثل نظریة وحدت حمل، برهان خاص بر حدوث دهری و حصر تعداد مقولات در دو مقولة جوهر و عرض . این اثر تقریباً یک دورة کامل مباحث فلسفی است و ساختار و شاکلة نظام فلسفی میرداماد در آن به اختصار ترسیم شده است. بنا بر شواهد و قراین، تقویم الایمان کتاب درسی بوده و میرداماد آن را برای برخی از شاگردانش تدریس می کرده است، زیرا در حاشیة برخی از نسخه های آن، حواشی و تعلیقاتی با عنوان «سُمِع» وجود دارد که حاوی نکاتی است که شاگردان او در محفل درس از او شنیده و یادداشت کرده اند
فصل ها
...
[ویکی شیعه] تقویم الایمان (کتاب). تقویم الایمان کتابی فلسفی، نوشتۀ سید محمدباقر میرداماد، حکیم و فقیه سدۀ دهم و یازدهم. التصحیحات و التقویمات، تقویم الایمان و تتمیم العرفان و تقویم الحکمة الایمانیة دیگر نام هایی است که برای این کتاب به کار برده شده است.
این اثر تقریباً یک دورۀ کامل مباحث فلسفی است و ساختار و شاکلۀ نظام فلسفی میرداماد در آن به اختصار ترسیم شده است.
تقویم الایمان از یک «رصد» شامل پنج «فصل» تشکیل شده و هر فصل متضمن بخش هایی است.