دانشنامه اسلامی
یکی از بحث هایی که ارسطو در تعلیم اول به آن پرداخته و ابن سینا در شفاء متعرض آن شده، این است که برهان کلی بر جزئی، برهان موجَب بر سالب، و برهان مستقیم بر خلف رجحان و افضلیت دارد.
ادله افضلیت برهان جزئی
در بیان برتری برهان کلی بر برهان جزئی، وجوهی ذکر شده است. در طرف مقابل نیز معتقدان به برتری و افضلیت برهان جزئی بر کلی، دلیل هایی آورده اند؛ همچون:۱. هرگاه بیان شود که زید ناطق است، مطلبی برای ذات زید اثبات می شود و روشن تر از اثبات صفت نطق برای هر انسان یا کل انسان هاست؛ پس بیان جزئی بیان برای ذات شیء است و بیان کلی، بیان ذات شیء نیست و آنچه ذاتی است افضل است؛ بنابراین بیان جزئی افضل است. ۲. موجودات حقیقی و واقعی، همین جزئیات اند (جزئی در خارج به وجود حقیقی موجود است) و کلی یا غیر موجود و موهوم است یا امر موجودی است که به جزئیات قائم است (کلی طبیعی به تبع وجود افرادش در خارج موجود است). حال که کلی غیر موجود است؛ پس اقامه برهان بر آن، اقامه برهان بر امر غیر موجود است و اقامه برهان بر امر موجود، افضل از اقامه برهان بر امر غیر موجود است.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: (۱) ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).(۲) قوام صفری، مهدی، ترجمه برهان شفا.
...
