دانشنامه اسلامی
امروزه در کشور ما افزون بر گروه ها و فرقه های سنتی تصوف، گروه های نوظهوری به نام عرفان و معنویت با جاذبه های مادی و نفسانی پیدا شده اند و هر روزه با شگردها و شیوه های مختلفی در شکار تشنگان و علاقمندان عرفان و معنویت اند. سرچشمه این آیین های نوظهور معنوی عموماً در غرب است. هرچند سرچشمه اصلی برخی از آن ها شرق و به ویژه هندوستان است. اما بسیاری از آن ها در حقیقت آیین های شرقیِ غربی شده هستند که هم اکنون در کار تبلیغ اند. به عبارت دیگر آیین های شرقی اثرپذیر از نظام ارزشی غرب اند و تحت مدیریت نظام سلطه به فعالیت می پردازند. عرفان های نوظهور ضمن مخدوش کردن چهره عرفان اصیل با فرو کاستن مفهوم دین، زدودن اتوریته الهی آن، جایگزینی خودمحوری به جای خدامحوری و فرعی سازی دین نسبت به اهداف اومانیستی، بزرگ ترین ضربه را بر کیفیت تدین و دینداری وارد می کنند. علاوه بر این، ادعای این عرفان ها درباره در انحصار داشتن حقیقیت، ساختارهای اتورتیه ای که اطاعت بی چون وچرا می طلبند، تشویق به وابستگی فزاینده به جنبش از نظر مادی، معنوی و منابع اجتماعی و بریدن گروه از جامعه، همگی خطرها و آسیب های بالقوه دیگری هستند که نباید از آن ها غفلت کرد. خطرهایی همچون: کسب پول های باد آورده کلان، تخریب قدرت کار در اعضاء، ازدواج نکردن یا بی بندوباری جنسی، نبود احساس ترس از گناه، از میان بردن احساس مسئولیت، هدایت کردن افراد به زندگی پرحیله و جنایت کارانه.
مقدمه
بسیاری از تحلیل گران دینی و اجتماعی علت پیوستن افراد به ویژه جوانان تحصیل کرده را در شست وشوی مغزی جسته اند. آنها معتقدند بمباران محبت از سوی فرقه ها، همچون: وعده شغل، مسکن، تسکین آلام روحی، بهبود امراض مزمن یا درمان ناپذیر جسمی، قرارگرفتن در محیطی سراسر صمیمی، یافتن یاران شفیق و غیره از دلایل اصلی پیوستن افراد به عرفان های نوظهور است. اما اگر از این تحلیل با مزایا و کاستی هایش صرف نظر کنیم، شاید بتوان علل اجتماعی زیر را برای پدیده گرایش به عرفان های نوظهور برشمرد ازجمله اینکه: از چیزی فرار می کنند؛ برای مثال از خانواده ای بامحبت، اما بیش از اندازه انحصارگرا، دوستی بد و یا این که معتقدند دین های سنتی گرفته، خسته کننده، ریاکارانه و بی حس و بی عاطفه هستند، در حالیکه ادیان جدید، جمع های کوچک تر، صمیمی تر، هیجان انگیز تر و جذاب تری ایجاد می کنند.برخی جویندگان عرفان های جدید می خواهند رابطه ای نزدیک تر با خدا یا جهانی بهتر - با ملکوت خداوند- داشته باشند و برخی نیز دوست دارند به جامعه دوستانه ای از افراد خوشفکر تعلق داشته باشند و در انتها گروهی نیز دوست دارند با کشف «خود حقیقی شان» خط مشی زندگی یا روابط خود یا سطح موفقیت خود در درس یا کار اقتصادی را بهبود بخشند. توجه به عوامل فوق برای آنچه در این راستا در شهرهای بزرگ ایران به ویژه تهران مشاهده می شود بسیار مهم است وجود برخی آیین ها، فرقه ها و معنویت ها تحت نام عرفان که نیمه مخفیانه با عناوین مدیتیشن و یوگا به عضو گیری و فعالیت مشغولند، ظهور افرادی که با تکیه بر فن بیان، چهره جذاب، نیروهای طبیعی فوق العاده همانند انرژی درمانی یا ادعای وصول به بهشت، سفر روح یا پرواز به وسیله مدیتیشن و... به جذب افراد می پردازند. گسترش نشر و اقبال عجیب به کتب برخی اساتید تحت عنوان عارفان مشهور و نمایندگان ادیان جدید، مانند سای بابا، رام الله، کریشنا، اکنکار و دالایی لاما، چاپ متوالی و با تیراژ بالای کتب پایولوکوییلو، اوشو، وین دایر، ماهاریشی، لی هنگ جی و...، تشکیل و تبلیغ کلاس های خصوصی یا نیمه خصوصی، آموزش های وسیعی تحت عنوان موفقیت، خلاقیت و... که می کوشند مجموعه کاملی از پاسخ های لازم به پرسش های غایی ارایه کنند و انسان را از رجوع به ادیان سنتی بی نیاز، همگی سیگنال های صددرصد معناداری از رشد و اشاعه عرفان های نوظهور در ایران دارند.
خطرات عرفان های کاذب
خطرها و آسیب های این عرفان های نوظهور، جای بسی تامل دارد. مهم ترین خطر و آسیب، متوجه مفهوم دین است. عرفان های نوظهور ضمن مخدوش کردن چهره عرفان اصیل با فروکاستن مفهوم دین، زدودن اتوریته الهی آن، جایگزینی خودمحوری به جای خدامحوری و فرعی سازی دین نسبت به غایات اومانیستی، بزرگ ترین ضربه را بر کیفیت دینداری وارد می آورند. علاوه بر این، ادعای این عرفان ها در مورد در انحصار داشتن حقیقیت، ساختارهای اتورتیه ای که اطاعت مطلق می طلبند؛ تشویق به وابستگی فزاینده به جنبش از نظر مادی، معنوی و منابع اجتماعی و بریدن گروه از جامعه، همگی، خطرها و آسیب های بالقوه دیگری هستند که نباید از آن ها غفلت کرد. خطرها و آسیب های بالفعل از عرفانی به عرفان دیگر فرق دارد؛ خطراتی همچون: اخذ پول زیاد از افراد و مشتریان، کسب پول های باد آورده کلان، تخریب قدرت شغل در اعضاء، ازدواج نکردن یا بی بندوباری جنسی، نبود احساس ترس از گناه، از میان بردن احساس مسیولیت، هدایت کردن افراد به زندگی پرحیله، بی رحمانه و جنایت کارانه. در این مقاله می کوشیم که نقش مستقیم نظام سلطه و مافیای فرهنگی جهان در آسیب هایی را شناسایی کنیم که از طریق عرفان های نوظهور در جامعه ایران به وجود آمده است. تا بتوانیم راهکارهای لازم جهت پیشگیری و یا رفع اثر این آسیب ها را ارایه دهیم.
آسیب شناسی
...
