دانشنامه اسلامی
محمد ابن تومرت در ۵۱۳ق /۱۱۱۹م به هنگام بازگشت از مشرق ۳ روز با یاران خود در بطحاء اقامت کرد و سپس سفر خود را به سوی فاس ادامه داد. آن گاه که عبدالمؤمن خلیفه موحدی قدرت را در دست گرفت ، بطحاء را توسعه داد و در عمران و آبادانی آن کوشید. دشت وسیع بطحاء مرکز اصلی کشت گندم به شمار می آمد که از این راه درآمد سرشاری عائد پادشاهی تلمسان می شد. در سده ۸ق /۱۴م به سبب استیلای ابوالحسن مرینی بر بطحاء و نیز انقراض سلسله بنی زیان در تلمسان ، این شهر رو به ویرانی نهاد و به تدریج خالی از سکنه شد.
آبادانی دوباره
بعدها عارفی با یاران خود در آن جا سکنی گزید. آنان که با دامپروری و کشاورزی امرار معاش می کردند، نقش بسزایی در آبادانی مجدد منطقه داشتند. شهرت آن عارف به تدریج در سراسر آسیا و آفریقا پیچید و بر جمع مریدانش افزوده شد؛ چندان که ۵۰۰ تن با او در بطحاء به سر می بردند و همه ساله شمار فراوانی به قصد دیدار وی با نذورات و هدایای خود به بطحاء روی می نهادند. امروزه ویرانه های بطحاء در مسیر بزرگ راه تلمسان به الجزیره به چشم می خورد.
