دانشنامه اسلامی
«فاصبر ان وعد الله حق واستغفر لذنبک...؛ صبر و شکیبائی پیشه کن که وعده خدا حق است و برای گناهت استغفار نما ...» «فاعلم انه لا الـه الا الله واستغفر لذنبک وللمؤمنین والمؤمنـت...؛ پس بدان که معبودی جز الله نیست، و برای گناه خود و مردان و زنان با ایمان استغفار کن...» «فسبح بحمد ربک واستغفره انه کان توابا؛ پروردگارت را تسبیح و حمد کن، و از او آمرزش بخواه که او بسیار توبه پذیر است.»
تکمیل شکرگزاری
مسلم است پیغمبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) همچون همه انبیا ، معصوم بود پس دستور به استغفار برای چیست؟ معنای استغفار در مثل رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) که آمرزیده هست، درخواست ادامه مغفرت است، چون احتیاج به مغفرت از نظر بقاء عینا مثل احتیاج به حدوث مغفرت است، و این استغفار از ناحیه آن جناب تکمیل شکرگزاری است.
سرمشق امت
هم چنین این سرمشقی است برای همه امت زیرا: اولا: در طول این مبارزه طولانی که سالهای زیادی به طول انجامید (حدود بیست سال) و مسلمانان روزهای بسیار سخت و دردناکی را طی کردند، گاهی آنچنان حوادث پیچیده می شد که جانها به لب می رسید، و در افکار بعضی گمانهای بدی در مورد وعده های الهی پیدا می شد، همانگونه که قرآن در مورد جنگ احزاب می فرماید: «و دلها به گلوگاه رسیده بود و گمانهای (نامناسبی) در باره خدا داشتید.» اکنون که پیروزی فرا رسیده می فهمند که همه آن گمانها و بی تابیها غلط بوده، و باید در مقام استغفار برآیند.ثانیا: انسان هر قدر حمد و ثنای الهی کند باز حق شکر او را ادا نخواهد کرد، و لذا در پایان این حمد و ثنا باید از تقصیر خویش روی به درگاه خدا آورد و استغفار کند. ثالثا: معمولا بعد از پیروزیها وسوسه های شیطان شروع می شود، و حالت غرور از یکسو، و تندروی و انتقام جوئی از سوی دیگر، به وجود می آید، در اینجا باید به یاد خدا بود، و پیوسته استغفار کرد تا هیچیک از این حالات پیدا نشود، یا اگر پیدا شده بر طرف گردد.رابعا: اعلام این پیروزی تقریبا به معنی اعلام پایان ماءموریت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) و اتمام عمر آن حضرت و شتافتن به لقای محبوب بود، و این حالت مناسب تسبیح و حمد و استغفار است، و لذا در روایات وارد شده است که بعد از نزول این سوره پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) این جمله را بسیار تکرار می فرمود: «سبحانک اللهم و بحمدک، اللهم اغفرلی انک انت التواب الرحیم؛ خداوندا! منزهی، و تو را حمد و ستایش می کنم، خداوندا! مرا ببخش که تو بسیار توبه پذیر و مهربانی.»
وجوب استغفار از شرک و کفر
...
