دانشنامه اسلامی
به خاطر اشتیاق زایدالوصفی که به مطالعه در علم زبان شناسی داشت، در این وادی گام گذاشت و توانایی خویش را با تسلط کامل به چند زبان رایج و زنده دنیا به دیگران نشان داد. او با پشتکار و همت فراوان به شناخت انواع زبان های اروپایی و آسیایی و ریشه یابی واژگان و لغات مصطلح در آن ها پرداخت و به تاثیر شگرف ادبیات شرق و غرب در یکدیگر به خوبی واقف شد. در سایه همین جدیت و کنکاش، به مرحله ای رسید که در سن بیست سالگی چندین زبان مهم اروپایی را به خوبی در حد تدریس در دانشگاه ها و مراکز علمی معتبر می دانست؛ اما عشق به جهان گردی به خاطر یافتن وجوه مشترک بین زبان مادری و لهجه های ترک تاتار و همچنین آشنایی با بلاد و ممالک دیگر، سرنوشت او را به گونه دیگر رقم زد. او نخست چند سالی را با اقامت در قسطنطنیه و زندگی در میان خانواده های ترک به آموزش شیوه های زندگی آنان پرداخت و توانست در مدت کوتاهی چنان خود را با شرایط اجتماعی و رفتاری آنان عجین نماید که تفاوت چندانی به چشم نیاید. همین استعداد او در تغییر رفتار و گفتارش در قالب یک ترک حقیقی و به بیان واضحتر افندی بود که کلید رهایی و نجات او در سرزمینی شد که برای جهانگردان و محققینی چون او بکر و ناشناخته می نمود و مسلما هول انگیزترین حوادث و پیشامدها را با خود به همراه داشت. او سپس تصمیم گرفت سفری به آسیای میانه نماید. بدین منظور از راه استانبول به خوی؛ تبریز؛ زنجان؛ قزوین و تهران آمد و پس از اقامتی طولانی با لباس مبدل درویشی به قم؛ کاشان؛ اصفهان و شیراز مسافرت نمود سپس از سیر و سیاحت در مازندران و سواحل جنوبی دریای خزر، مشهد و هرات، به آسیای میانه رفت و در پایان سفر خویش در سال 1864م به شرح مشاهدات ویافته های خویش در طول اقامت در آسیای میانه پرداخت که با استقبال مستشرقین و محققین عرصه تاریخ همراه گردید.
وامبری یک سال قبل از جنگ جهانی اول در سن 81 سالگی پس از عمری تحقیق و تعلیم در 15 سپتامبر 1913 در بوداپست بدرود حیات گفت.
1- مسافرت هایی در آسیای مرکزی.
3- سیاحت های من و حوادث در ایران.
4- تاریخ بخارا از قدیمترین ایان تا عصر حاضر.
