معبد جهنی

لغت نامه دهخدا

معبد جهنی. [ م َ ب َ دِ ج ُ هََ ] ( اِخ ) ابن عبداﷲ جهنی بصری ( مقتول به سال 80 هَ. ق. ) از قدیمترین کسانی است که به قدر قائل شد و به مخالفت با مجبره برخاست. وی معتقد بود که انسان در اراده و فعل آزاد است و نسبت افعال خیر و شر به خداوند خطاست. معبد به سبب اعتقاد به آزادی انسان در اعمال و افعال خود مورد طعن و لعن مسلمانان واقع شد وبه امر حجاج بن یوسف در بصره و یا به قولی به دستور عبدالملک بن مروان در دمشق به قتل رسید. و رجوع به اعلام زرکلی ج 3 ص 1054 و خاندان نوبختی ص 32 و 33 و تاریخ ادبیات دکتر صفا چ 1 ج 1 ص 47 و غزالی نامه ص 58 شود.

فرهنگ فارسی

ابن عبدالله جهنی بصری از قدیمترین کسانی است که به قدر قائل شد و به مخالفت با مجبره برخاست .

دانشنامه آزاد فارسی

مَعْبَد جُهَنی ( ـ۸۰ق)
از نخستین متکلمان اسلامی. اهل بصره بود. علم حدیث را از ابن عباس آموخت. همراه ابن اشعت علیه حجاج بن یوسف قیام کرد، دستگیر شد و پس از شکنجه به فرمان حجاج کشته شد. او و غیلان دمشقی دو تن از نخستین شخصیت هایی بودند که از «قَدَر» سخن گفتند و از اختیار و آزادی انسان دفاع کردند. طرفداران و معتقدان به اختیار و آزادی به نام «قَدَری» و منکران آن به نام «جبری» معروف شدند.