معنی مسیر طالبی

دانشنامه آزاد فارسی

مَسیرِ طالِبی
(یا: مسیر طالبی فی بلاد افرنجی) کتابی به فارسی، در شرح سفر مؤلف به کشورهایی چون انگلستان ، فرانسه ، عثمانی، عراق و دیگر نقاط ، در ۱۲۱۳ـ۱۲۱۸ ق، تألیف میرزا ابوطالب اصفهانی، در ۱۲۱۸ق. مؤلف در ایام سفر، وقایع و خاطراتش را با ذکر تاریخ ، یادداشت می کرده و پس از مراجعت ، آن یادداشت ها را مرور و سرگذشت سفر خود را تألیف کرده است مسیرطالبی از نخستین و بهترین سفرنامه هایی است که ایرانیان دربارۀ ممالک اروپایی نوشته اند و مطالب آن مستند به مشاهدات و اطلاعات دست اول نویسنده است . پیش از چاپ متن فارسی این اثر، چارلز استوارت آن را در ۲ جلد به انگلیسی برگرداند (لندن، ۱۸۱۰). متن فارسی آن نخستین بار در کلکته به چاپ رسید (۱۲۲۸ق/۱۸۱۲). این اثر به زبان های فرانسه، هلندی، آلمانی و اردو و نیز ترجمه و منتشر شده است. مسیر طالبی، در ایران نخستین بار به کوشش حسین خدیوجم به چاپ رسیده است (۱۳۵۲ش).

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] مسیر طالبی (کتاب). «مسیر طالبی»، سفرنامه معروفی است به زبان فارسی. نام اصلی آن همراه با نام نویسنده چنین است. «کتاب مسیر طالبی فی بلاد افرنجی من تصنیف ابوطالب بن محمد اصفهانی». وی یادداشت های سفر خود را پس از بازگشت به هند (موطن خویش) در سال ۱۲۱۹ ه. ق. تنظیم نموده است.
کتاب در بر دارنده سخنی از مصحح می باشد و مطالب آن ضمن سه جلد تنظیم گردیده و فاقد تبویب و فصل بندی است. در آخر کتاب، تصاویری از شهرهای سر راه مولف، در آغاز قرن نوزدهم میلادی، زمان مسافرت نویسنده، توسط مصحح تهیه گردیده و به کتاب ملحق شده است.
گزارش محتوا
«مسیر طالبی»، در سه جلد تدوین شده است. جلد اول حاوی شرحی از حال و کار پدر مولف و خانواده وی و نیز خود وی می باشد. مولف در این جلد بیان می کند که چطور شد با رها کردن زندگانی و اموال خویش از راه دریا رهسپار هند شد. در این مجلد، حوادث و دیده های خود را در دریا، اقامت های بین راه و رسیدن به «انگلند» به تفصیل بازگو می کند. ادامه یادداشت های جلد اول را در جلد دوم می توان پی گرفت. در این جلد همچنین درباره دیدنی ها، شنیدنی ها و کردنی ها در این کشور سخن می گوید و استنتاج هایی که از خلق و خوی مردم آن دیار می بیند را، بیان می دارد. جلد سوم، به شرح ماجراهای بازگشت نویسنده از انگلند به هند است. «مسیر طالبی» در بازگشت از فرانسه، پرس، ایتالیا، مالت، ترکیه امروز و عراق می گذرد، به بمبئی می رسد و در کلکته خاتمه می پذیرد. بخشی از این سفرنامه به ویژه در فرنگ در دریا می گذرد و بخشی در سرزمین های تحت حاکمیت عثمانی در خشکی استمرار می یابد.
ویژگی های کتاب
این سفرنامه دارای ویژگی های متعددی است که آن را حائز اهمیت و توجه می سازد: ۱- از نخستین سفرنامه هایی است که یک ایرانی از دیار فرنگ به ویژه از انگلیس می نویسد. نویسنده بسیار با معلومات، هوشیار، تیزبین و ریزبین و در جاهایی در حد یک جامعه شناس و گاهی در قالب روان شناس نکته سنج عمل می کند. ۲- نگرش وی تک بعدی نیست. مسایل را سیاه یا سفید نمی بیند، بلکه وجوه مختلف را مورد توجه قرار می دهد. نکته های مثبت و منفی را از زاویه دید خود برمی شمارد و به صورت مستند قضاوت می کند. ۳- نمونه روشنی از یک روشنفکر مطلع، باسواد، تیزهوش البته در برخورد با مسایل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نیمه مدهوش و نیمه هوشیار است. اما در مجموع از جهت خاصی پیروی می نماید. به نظر می رسد این جهانگرد (از ناچاری) سخت مسحور قدرت انگلیسی ها به ویژه در بعد اقتصادی و نظامی شده است. همین حالت وی را در ابعاد فرهنگی و رفتاری تا حد زیادی تحت تاثیر فرهنگ و سنت های معمول انگلیسی ها قرار داده است. نیمه هوشیاری وی وقتی خود را نشان می دهد که از اسلام و فرهنگ اسلامی دفاع می کند. در این مواضع، رفتار خود را در نوشیدن مسکرات، شرکت در مجالس رقص و ارتباط با نامحرمان از یاد می برد. نیمه مدهوشی عمیق این روشنفکر ایرانی نژاد، هندنشین، مسلمان در سراسر کتاب هویدا است، زیرا هرگز در مقابل مواضع و عملکردهای قوای سیاسی و نظامی انگلیس نه تنها اعتراض نمی کند که هیچ انتقادی هم از وی دیده نمی شود. با آن که می داند به چه دلیل انگلیسی ها در هند حضور دارند. آیا این نکته ای عجیب نیست! در حقیقت از همین ویژگی می توان به میزان مرعوبیت وی در برابر قدرت قاهره انگلیسی ها پی برد. ۴- مسیر طالبی از نظر فارسی نویسی اهمیت زیادی دارد. زیرا حاوی واژه ها و اصطلاحاتی است که در ایران امروز به تمامی متروک شده اند. اما بسیاری از همین واژه ها در گفتار و نوشتار امروزین فارسی زبانان تاجیکستان (و افغانستان) دیده می شود. می توان گفت زبان این سفرنامه به فرهنگ زبانی این دو کشور نزدیک تر است تا ایران. زیرا بسیاری از واژه های معمول در نوشتار میرزا ابوطالب خان در مکتوبات هم عصران وی در ایران دیده نمی شود؛ اما واژه و اصطلاحات این سفرنامه هنوز در تاجیکستان و افغانستان متداول است. باید انصاف داد که پاره های بسیار زیبایی از نوشته های میرزا ابوطالب در این کتاب بر حظ خواننده می افزاید.
وضعیت کتاب
...