دانشنامه اسلامی
از اخبار و روایات زیادی که این مرد بزرگ از خود به یادگار نهاده، برمی آید که ایشان عاشق علم و دانش به ویژه اخبار و آثار اهل بیت پاک پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله باشد؛ همان طور که در این راه نورانی و مقدس تلاش های بس گسترده و خداپسندانه ای هم داشته است. ایشان محضر استادان بزرگ و زیادی را درک کرده و با کسب فیض از خرمن دانش آنان بهره های فراوانی برده است. آن گونه که آیت الله خوئی در کتاب گران سنگ معجم رجال الحدیث و سایر کتاب های خود نگاشته اند: «او در حدود 110 استاد روایت و حدیث داشته است».
در آن روزگاران بسیار سخت که بیشتر مسافرت ها با خطر همراه بوده، این پدیده بسیار شگفت می نماید که چگونه جان تشنه او به کلام اهل بیت علیهم السلام سیراب نمی شد. همیشه در صدد بود از هر کس در هر نقطه ای از مراکز حدیث که بتواند سخنی از امامانش بشنود و آن ها را بنویسد؛ تا بنیادهای معرفت دینی و عقیدتی جاودانه ای را برای نسل ها و مؤمنان تاریخ بنا گذارد.
در این مقاله، برای آشنایی بیشتر با شخصیت این محدث جلیل، به شرح حال جمعی از اساتید او که معروف و مشهورترند، می پردازیم:
او در اواخر عمر خود به بغداد منتقل شد، کشی می گوید: «یعقوب بن یزید انباری به قمی معروف است و به گفته حسن بن علی فضال، یعقوب، کاتب ابودُلَف قاسم بوده است».
در این جا بسیار جالب است به مردی اشاره داشته باشیم که یعقوب بن یزید، منشی و کاتب او بوده است. بسیاری از دانشمندان معروف جهان اسلام از روزگار وی تاکنون از ایشان به نیکی یاد کرده اند؛ به عنوان کسی که با وجود برجستگی های بزرگ در فرهنگ، ادب، سیاست، حکمرانی، شجاعت، احسان و بخشش به امامان شیعه باور و اعتقادی عمیق داشته است. سخنان این صاحب نظران درباره آن سیاستمدار فرهیخته و مرد فرهنگ، شمشیر و سخاوت، می تواند گامی برای شناخت بهتر و ژرفتر از او باشد.
ابن ندیم می نویسد: «ابودلف رئیس طائفه و عشیره خود بود و علاوه بر حمکرانی، خود در جَرگه ادیبان و شاعران توانا بود».
