دانشنامه اسلامی
تصوف که با زهد آغاز شد، طبعاً در سیره و سخنان حضرت رسول و ائمه علیهم السلام در این زمینه، حقایق و سرمشق های بسیاری برای اخذ و اقتباس و پیروی می یافت، اما در مراحل تکامل یافته تر خود، به دلایل مختلف و به صورت های گوناگون، از کتاب و سنت اخذ و اقتباس بیشتری کرد.
مطالعه مقایسه ایِ بسامد آیات و احادیث در نخستین رسالاتِ صوفیان تا واپسین مراحل تکامل تصوف در آثار کسانی چون جلال الدین بلخی و محیی الدین ابن عربی ، شاهد این مدعاست.
دلائل استفاده حدیث در آثار صوفیه
دلیل ازدیاد استفاده از آیات و احادیث در آثار صوفیه از قرن چهارم به بعد، به جز سلایق شخصی مشایخ و نیاز همه علوم اسلامی به کتاب و سنّت به مثابه منبع اصلی این علوم، شاید روی کرد مشایخ صوفیه به مشروعیت بخشیدن به اعمال و آرای ا هل تصوف و عرفان بود؛ خصوصاً پس از ادعاها و اظهارات حلاج ، که از جهات گوناگون نظر نامساعد فقها و محدّثان و متکلمان و سپس حکومت ها را در پی داشت و به قتل او انجامید.
همین اوضاع، صوفیه را، خاصه در بغداد ، به سوی علم اهل ظاهر و زهد و ورع اهل حدیث معطوف کرد.
تألیف کتب جامع تصوف
مشایخ صوفیه در بغداد و خراسان و به ویژه نیشابور ، یعنی شخصیت هایی چون ابوطالب مکی ، ابونصر سرّاج ، کلاباذی ، ابوسعد خرگوشی ، ابوعبدالرحمان سُلَمی ، قشیری و غزالی ، با این هدف به تألیف کتاب های جامع و اصلی تصوف پرداختند و در آن ها کوشیدند آداب و اخلاق و آرا و آموزه های خود را با کتاب و سنّت تطبیق دهند.
نظر برخی صوفیان درباره حدیث
...
