دانشنامه اسلامی
یکی از مبادی اولیه علوم برهانی و یقینی «اولیات» است و آن، قضایایی است که تصور موضوع و محمول آنها به تنهایی باعث جزم به حکم است. در این گونه قضایا حکم بدون واسطه می آید و حاکم، عقل صِرف و خالص است؛ مثل: قضیه «اجتماع نقیضین محال است» که تصور نقیضین به تنهایی برای جزم به حکم کفایت می کند.
اقسام اصول اولیات
اولیات بسیار ند، از جمله آنهاست: ۱. اصل عدم تناقض: نقیضان در وجود و عدم جمع نمی شوند.۲. اصل هوهوی: ثبوت هر شیء و اجزای آن برای خودش ضروری و سلب آنها محال است.۳. اصل سبب کافی: هر حادثی محدثی می خواهد و ترجح یا ترجیح بدون مرجح ممکن نیست.۴. اصل کل و جزء: هر کلی از جزء خود بزرگ تر است.۵. اصل مساوات: هر یک از دو متساوی با مساوی آن نیز مساوی است.۶. اصل انقسام مزدوجات: هر زوجی به دو متساوی قابل تقسیم است.اصل عدم تناقض، بالذات؛ ضروری و مسلم است و واسطه ندارد، ولی سایر اصول، واسطه دارند و واسطه در همه اصول دیگر، امتناع اجتماع نقیضن است و بازگشت همه اصول به همان یک اصل است؛ برای مثال هر کلی بالضروره از جزء خودش بزرگ تر است، زیرا ممکن نیست شامل بر جزء باشد و نباشد.سایر قضایای ضروریه نیز به همین قرارند.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:(۱) صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی.
...
