دانشنامه اسلامی
حلم و بردباری، از فضایل انسانهای صالح است: «رب هب لی من الصــلحین• فبشرنـه بغلـم حلیم؛ پروردگارا! به من از (فرزندان) صالح ببخش•ما او (ابراهیم) را به نوجوانی بردبار و پر استقامت بشارت دادیم.»حلم به معنی خویشتنداری به هنگام هیجان غضب است، و از آنجا که این حالت از عقل و خرد ناشی می شود گاه به معنی عقل و خرد نیز به کار رفته، قابل توجه اینکه واژه حلیم پانزده مرتبه در قرآن مجید تکرار شده، ووصفی است برای خداوند جز در دو مورد که به صورت توصیفی برای ابراهیم و فرزندش در کلام خدا آمده است، و در یک مورد توصیفی است برای شعیب از زبان دیگران.
حلم شعیب
حلم و بردباری، کاری پسندیده، حتی در دیدگاه کافران قوم شعیب بود: «قالوا یـشعیب... انک لانت الحلیم...؛ گفتند ای شعیب...تو مرد بردبار و رشیدی هستی؟»کسی که به راستی حلیم و رشید است در جلوگیری و نهی از هر کسی که به نظرش می رسد کار بدی می کند عجله نموده و در انتقام از کسی که به نظرش می رسد مجرم است شتاب نمی نماید، بلکه صبر می کند تا حقیقت امر برایش روشن گردد، این است معنای حلم و این است طرز رفتار شخص حلیم و همچنین کسی که به راستی رشید است در هیچ کاری که در آن ضلالت و سردرگمی است اقدام نمی کند و تو که مردی رشید هستی چگونه به مثل چنین عمل سفیهانه ای که صورتی جز جهالت و گمراهی ندارد اقدام کرده ای؟!در این قسمت از آیه که او را مردی حلیم و رشید خواندند، چون از اینکه در جمله «انک لانت الحلیم الرشید»، مطلب را از سه راه تاکید کردند: یکی بوسیله حرف ان، و یکی بوسیله حرف لام، و یکی از این راه که خبر ان را جمله اسمیه آوردند، به دست می آید که خواسته اند به وجه قویتری حلم و رشد را برای آن جناب اثبات کنند تا ملامت و انکار عمل او و یا به عبارتی دیگر زشتی عمل او نمودارتر گردد زیرا عمل سفیهانه از هر کسی بد است ولی از کسی که حلیم و رشید است بدتر است و شخصی که دارای حلم و رشد است و هیچ شکی در حلم و رشد او نیست هرگز نباید به چنین عمل سفیهانه ای دست بزند و علیه حریت و استقلال فکری و عقیدتی مردم قیام نماید.با این بیان روشن شد که بسیاری از مفسرین در تفسیر این آیه دچار چه اشتباهی شده اند که توصیف آن جناب به حلم و رشد را نیز از باب استهزاء گرفته و گفته اند: منظور قوم مدین از این توصیف این بوده که بگویند: تو نه حلم داری و نه رشد بلکه مردی جاهل و گمراهی.
