دانشنامه اسلامی
« أدوات الإعراب»، اثر ظاهر شوکت البیاتی، معجمی است از ادوات و کلماتی که در اعراب کلمات دیگر، تأثیر می گذارند.کتاب، به زبان عربی و در سال ۱۴۲۵ ق، نوشته شده است.نویسنده، ضرورت تدوین کتابی پیرامون موضوع مورد بحث را ازآن رو می داند که مطالعه کنندگان قواعد لغت عربی ، به شناخت و آشنایی با ادوات اعراب ، برای فهم بهتر موضوعات نحو ، نیاز مبرمی دارند و محتاج معرفت و شناخت طبیعت این ادوات هستند.
ساختارکتاب
کتاب، با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب به صورت فرهنگ لغت و به ترتیب حروف الفباء، تنظیم شده است.نویسنده، برای فهم بهتر مطالب و آشنایی خواننده با کلام عرب، سعی نموده است تا از منابع اصیل زبان عربی، به عنوان شاهد مثال، استفاده نماید، بدین منظور وی از آیات قرآن ، روایات و اشعار شعرای معروف عرب، استفاده فراوانی برده است.در پایان ذکر هریک از ادوات، تمرین های مناسب آن قسمت، برای یادگیری بهتر مطالب، گنجانده شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن اشاره به کتاب« مغنی اللبیب » ابن هشام ، انگیزه نویسنده از تدوین اثر حاضر، بیان شده است. نویسنده در ابتدا، به تعریف مختصر ادات پرداخته و پس از ذکر چندین شاهد مثال و نمونه و تجزیه آن ها و اشاره به ادات مورد نظر، کاربردهای مختلف آن ادات را توضیح داده است؛ به عنوان مثال، وی همزه را به دو قسمت« ه مزه استفهام » و« همزه نداء » تقسیم کرده است. همزه اول، حرفی است مفید استفهام که محلی از اعراب ندارد. از این همزه، نمونه های فراوانی در قرآن مجید وجود دارد که نویسنده به برخی از آن ها اشاره کرده است، از جمله:«أ لم یجدک یتیما فآوی» «أ لم نجعل الأرض مهاداً» «فقالوا أ تجعل فیها من یفسد فیها و یسفک الدماء» همزه دوم، حرفی است به معنی« یاء» که مفید نداء بوده و آن نیز محلی از اعراب ندارد. نویسنده برای توضیح این همزه، از شعر زیر استفاده و آن را تجزیه نموده است:«أ فاطم مهلا بعض هذا التدلل و إن کنت قد أزمعت صرمی فأجملی»
وضعیت کتاب
...
