دانشنامه اسلامی
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در سال 1305 هجری شمسی در شهر شیراز در میان یک خانواده ی مذهبی که به فضائل نفسانی و مکارم اخلاقی معروفند دیده به جهان گشود. جدّ اعلای ایشان حاج محمّد باقر که از تجّار شیراز به شمار می رفت، در سرای نو شیراز به تجارت اشتغال داشت، لباسی شبیه لباس روحانیّت می پوشید و پیوسته در مسجد مولای شیراز به جماعت حاضر میشد و مورد تکریم و احترام و اطمینان بود. جدّ ایشان مرحوم حاج محمّد کریم فرزند حاج محمّد باقر که او نیز عمّامه ای بر سر داشت و در بازار در اثنای کار، کلاه پوستینی بر سر می گذاشت، در سرای گمرک شیراز و سپس در بازار وکیل به تجارت مشغول بود، همواره در مسجد مولای شیراز در نماز جماعت شرکت می کرد و از مرتبطین و نزدیکان مرحوم آیت اللّه العظمی حاج شیخ محمّدجعفر محلّاتی رحمه الله پدر مرحوم آیت اللّه العظمی حاج شیخ بهاءالدّین محلاتی و مرحوم آیت اللّه حاج سیّد محمّد جعفر طاهری رحمه الله به حساب می آمد. نبوغ استاد از اوایل کودکی امری مشهود بود و در هر مرحله از مراحل عمرش آشکارتر می گشت. ایشان در حدود 14 سالگی رسمأ دروس دینی را در مدرسه آقا باباخان شیراز آغاز کردند و در مدّت اندکی نیاز های خود را از علوم: صرف، نحو، منطق، بیان و بدیع تأمین نمودند. سپس توجّه خود را به رشته ی فقه و اصول معطوف ساختند و به خاطر نبوغ فوق العاده ای که داشتند مجموع دروس مقدّماتی و سطح متوسّط و عالی را در مدّتی نزدیک به چهار سال! به پایان رساندند. در همین سال ها گروهی از طلّاب حوزه علمیه ی شیراز را نیز با تدریس خود بهره مند می ساختند. انتقادها و نظرات معظّم له در قم تدریس و یا اضافه نسبت به متون علمی حوزه ها، آینده ی درخشان علمی ایشان را قطعی می ساخت و در محافل علمی و روحانی آن دیار، استعداد، نبوغ، دقّت و عمق تفکّر معظّم له درج می شد و کسی نمی توانست این فضیلت خدادادی را انکار کند. این ستاره ی فروزان، در حالی که هنوز بیش از هیجده سال از عمر شریفش نگذشته بود با فکر نافذ و قلمی روان، حاشیه ای بر کتاب ِ کفایة الأصول نوشت که نقاط مبهمی از این کتاب را روشن می ساخت. ایشان در 18 سالگی وارد حوزه علمیّه ی قم شدند و قریب پنج سال از جلسات علمی و درس اساتید بزرگ آن زمان مانند حضرت آیت الله العظمی بروجردی و آیات برزگ دیگر – (رضوان الله علیهم) بهره گرفتند. معظّم له برای آشنایی با نظرات و افکار اساتید بزرگ یکی از حوزه های عظیم شیعه در سال 1329هـ.ش وارد حوزه علمیّه ی نجف اشرف گردید و در آنجا در دروس اساتید عالی مقام و بزرگی همچون آیات عظام: آقای حکیم و آقای خوئی و آقای عبدالهادی شیرازی و اساتید برجسته ی دیگر –قدس الله اسرارهم- شرکت جستند. معظّم له در سن 24 سالگی به اخذ اجازه اجتهاد مطلق از محضر دو نفر از آیات بزرگ نجف نائل شدند و حضرت آیت الله العظمی حکیم تقریظ کوتاه و پر محتوایی بر تقریرات ایشان از درس فقه (ابواب طهارت) نوشتند که بسیار ممتاز است. اقتباس و استفاضه از فیوض علمی دروس اساتید نجف همچنان ادامه داشت تا این که بر اثر نبود وسایل و امکانات، در ماه شعبان 1330 هـ.ش به ایران بازگشتند و در شهر مقدّس قم که آن روز مشتاق رجال علمی بود مأوا گزیدند و در جمعی که باید بعدا اثری بس عظیم به وجود آوردند وارد شدند. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی بعد از بازگشت به ایران به تدریس سطوح عالی و سپس خارج (اصول) و فقه پرداختند و قریب 57 سال است که حوزه ی گرم درس خارج ایشان مورد استقبال طلّاب و بسیاری از کتب مهم فقهی را پس از تدریس به رشته تحریر درآورده اند. در حال حاضر حوزه ی درس خارج ایشان یکی از پرجمعیّت ترین دروس حوزه علمیّه ی شیعه است و قریب به دو هزار نفر از طلّاب و فضلای عالیقدر از محضر ایشان استفاده می کنند. ایشان از آغاز دوران جوانی به تألیف کتاب در رشته های مختلف عقاید و عرفان اسلامی و مسأله ی ولایت و سپس تفسیر و فقه و اصول پرداختند، که بسیاری از این کتب به زبانهای دیگر نیز ترجمه شده است که همین امر سبب شده که ایشان یکی از مؤلفان بزرگ جهان اسلام محسوب شوند.
تألیفات و آثار معظّم له تا کنون حدود یکصد و پنجاه جلد کتاب به چاپ رسیده که بعضی از آنها بیش از ۳۰ بار تجدید چاپ شده و بعضی به بیش از ده زبان زنده ی دنیا ترجمه شده و در کشورهای مختلف انتشار یافته است.
کتاب ِ یکصد موضوع اخلاقی در قرآن و حدیث شامل ِ : سیصد آیه و هفتصد حدیث برگرفته از تفسیر نمونه است که می تواند گام مثبتی در طریق ارتقای سطح اخلاق عملی باشد.
امام صادق(ع) از رسول خدا(ص) نقل می کنند: هنگامی که نامه های اعمال گشوده می شود و ترازوهای عدالت پروردگار نصب می گردد، برای کسانی که گرفتار بلاها و حوادث سخت شدند و استقامت ورزیدند نه، میزانِ سنجشی نصب می شود و نه نامه ی عملی گشوده می شود. هنگامی که پیامبر(ص) این جمله را فرمود، به عنوان شاهد، این آیه را تلاوت کردند: خداوند اجر صابران را بی حساب می دهد.
