دانشنامه اسلامی
با سیری کوتاه و نگاهی گذرا به این اثر ارزشمند محقق اردبیلی، می یابیم که موضع ایشان در مساله شهرت یکسان و هماهنگ نیست. و با تعبیر های گوناگون و گاه ناهمگون از آن یاد کرده است:مثلا درباره شهرت فتوایی و کاربرد و جایگاه آن این تعابیر به چشم می خورد،• شهرت حجت نیست.• مخالفت با مشهور دشوار است.• شهرت برتری دهنده و تایید کننده است.• موافقت با شهرت به احتیاط نزدیک تر است.• همراهی با قول غیر مشهور در صورت همراه نداشتن، جرات و جسارت می طلبد.• مخالفت با مشهور، در فرض وجود دلیل صریح و صحیح، دشوار نیست.و در رابطه با شهرت عملی نیز این گونه می گوید:• شهرت عملی، جبران کننده ضعف سند است.• شهرت عملی نمی تواند جبران کننده سستی سند باشد.• در مواردی اشکال رجالی و سندی را با شهرت عملی، در خور جبران می داند.این نوشته، بر آن است که کند و کاوی کوتاه در این مساله داشته باشد، تا جایگاه شهرت و موارد کاردبردی آن را در استنباط احکام از دیدگاه محقق اردبیلی بنمایاند و به پاسخی روشن، به برخی از تعبیر های به ظاهر نا همگون و ناسازگار این فقه، در این زمینه دست یابد.
اقسام شهرت
در آغاز، نگاهی داریم به اقسام شهرت و جایگاه هر یک از گونه های آن در فتوا .شهرت، با یک نگاه کلی و نگرشی فراگیر، به سه بخش تقسیم می شود:
← شهرت روایی
تا اینجا روشن شد که دیدگاه محقق اردبیلی در رابطه با شهرت یکسان نیست:۱. با روشنی اعلام می دارد که شهرت حجت نیست.۲. در بسیاری از موارد، از آن به عنوان تایید کننده و برتری دهنده یاد می کند.۳. خارج شدن از شهرت و موضع گیری در برابر آن را نمی پذیرد و آن را دشوار می شمرد.۴. به استناد قول مشهور، فتوا می دهد و یا دست کم در برابر آن سکوت می کند.۵. بر خلاف فتوای مشهور، فتوا می دهد و شهرت را رد می کند.
جمع نظرات محقق
...
