دانشنامه اسلامی
روایاتی در این زمینه با سند صحیح نقل شده است. عبدالله بن احمد بن حنبل در کتاب «السنه» می نویسد:حَدَّثَنِی اَبُو الْفَضْلِ، نا مُسْلِمُ بْنُ اِبْرَاهِیمَ، نا عَبْدُ الْوَارِثِ بْنُ سَعِیدٍ، قَالَ: نا سَعِیدٌ، قَالَ: «جَلَسْتُ اِلَی اَبِی حَنِیفَةَ بِمَکَّةَ فَذَکَرَ شَیْئًا فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ: رَوَی عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ کَذَا وَکَذَا، قَالَ اَبُو حَنِیفَةَ: ذَاکَ قَوْلُ الشَّیْطَانِ، وَقَالَ لَهُ آخَرُ اَلَیْسَ یُرْوَی عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله وسلّم): اَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَالْمَحْجُومُ، فَقَالَ: هَذَا سَجْعٌ فَغَضِبْتُ وَقُلْتُ اِنَّ هَذَا مَجْلِسٌ لا اَعُودُ اِلَیْهِ وَمَضَیْتُ وَتَرَکْتُهُ " سعید می گوید که در مجلس ابوحنیفه نشسته بودم که درباره چیزی گفتگو شد، شخصی به او گفت: عمر بن خطاب چنین و چنان گفته است، ابوحنیفه گفت: این سخن شیطان است، شخصی دیگری گفت: مگر نه این که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) روایت شده است که: «حجامت کننده و حجامت شده هر دو افطار کردند» (روزه هر دو باطل است)؛ پس ابوحنیفه گفت: این سجع (سخن با وزن و قافیه) است، پس من خشمگین شدم و گفت: این مجلسی است که من دیگر به آن برنخواهم گشت، از آن جا خارج شدم و او را ترک کردم.
الشیبانی، عبدالله بن احمد بن حنبل (متوفای۲۹۰ه)، السنة، ج۱، ص۲۲۶، ح۴۰۳، تحقیق:د. محمد سعید سالم القحطانی، ناشر:دار ابن القیم - الدمام، الطبعة:الاولی، ۱۴۰۶ه.
اسناد روایت را بررسی می کنیم.
← عبدالله بن احمد بن حنبل
خطیب بغدادی و ابن جوزی حنبلی نیز این روایت را با سند ذیل نقل کرده اند: اخبرنا ابو بکر البرقانی قال قرات علی محمد بن محمود المحمودی بمرو حدثکم محمد بن علی الحافظ حدثنا اسحاق بن منصور اخبرنا عبد الصمد عن ابیه قَالَ: ذکر لاَبِی حَنِیفَةَ قَوْلُ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله وسلّم) «اَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَالْمَحْجُومُ»، فَقَالَ: هَذَا سَجْعٌ، وَذکر لَهُ قَوْلٌ قَالَهُ عُمَرُ، فَقَالَ: هَذَا قَوْلُ شَیْطَانٍ.
ابن الجوزی الحنبلی، جمال الدین ابوالفرج عبد الرحمن بن علی بن محمد (متوفای ۵۹۷ ه)، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۸، ص۱۳۶، ناشر:دار صادر - بیروت، الطبعة:الاولی، ۱۳۵۸.
...
