دانشنامه اسلامی
مفسر در ابتدای کتاب مباحثی در علوم قرآن شامل آشنا شدن با قرآن و مقدمات استفاده از آن، موانع فهم معانی قرآن، آداب قاری قرآن و امور باطنی که باید رعایت نماید، فضیلت قرآن و ثواب تلاوت آن، نامهای قرآن، شماره سوره ها و آیات و کلمات و حروف قرآن، تأویل و تفسیر، برخی اصطلاحات مربوط به تفسیر( مانند: مجمل و متشابه، محکم و مبیّن، ناسخ و منسوخ، مطلق و مقید، خاص و عام، و ظاهر و باطن)، سوره ها و آیاتیکه در مکه یا مدینه نازل گشته اند، اولین و آخرین سوره ای که نازل گردیده و بحثی راجع به استعاذه، مطرح نموده اند.
ایشان در مورد ترجمه قرآن معتقد است عبارات قرآن ترجمه بردار نیست و حتی از لحاظ اسلوب با زبان عربی امروز و هیچ روز دیگر هم شباهت ندارد، لذا ترجمه آیات قرآن برای فهمیدن آن کافی نیست و چون سعی می شود که چیزی در ترجمه بر اصل آن اضافه نگردد، اشکال ترجمه و نارسایی آن زیادتر می شود بنابراین ترجمه کلام الهی و گنجاندن آن در قالب کلام بشری، آنهم در قالب زبان فارسی که نسبت به زبان عربی بسیار محدود است مانند گنجاندن آب اقیانوس در کاسه و سنجیدن نور خورشید با پیمانه است.
روش کلی ایشان در تفسیر به این ترتیب است که در ابتدای هر سوره، اطلاعاتی در زمینه تعداد حروف سوره، تعداد کلمات آن، تعداد آیات، تعداد رکوع، ترتیب نزول سوره، ترتیب تنظیم سوره در فهرست ترتیبی سوره ها و مکی یا مدنی بودن آن ارائه می دهند.
پس از آن آیاتی از سوره را که قصد ترجمه و شرح آنها را دارد، آورده به ترجمه و شرح منظوم توأم با نثر یک به یک آنها می پردازد. مرحله ترجمه و شرح از یکدیگر تفکیک شدنی نیست.
پس از اینکه ترجمه و شرح تک تک آیات آن مجموعه به پایان رسید به شأن نزول آنها می پردازد، شأن نزولها را از منابع مختلف نقل می نماید از قبیل کشف الاسرار، تفسیر طبری، مجمع البیان، آثار سیوطی، تفسیر تبیان، نمونه بینات، تفسیر برهان و...، و در بسیاری از موارد از ابن عباس، ابن مسعود، ضحاک، مجاهد، قتاده و... نقل نموده که منبع آن را ذکر نمی نماید.
بحثی از نظر لغت و معنی عنوان دیگر این تفسیر است که بعد از شأن نزول بیان می شود. در این عنوان کلمات آیه یا فرازهای آن را یک به یک مورد بررسی قرار داده معانی آن را غالبا بدون ذکر منبع مطرح می نماید، سپس موارد مشابه کلمه را در آیات دیگر بیان نموده معانی آن را گاه تا 6 معنا یا بیشتر بازگو می کند( مانند ج 1 ص 397 معنای کلمه« عرض»). با پایان یافتن این بخش مراجعه کننده تفسیر به معنای یک کلمه در تمام قرآن واقف خواهد شد.
سپس نوبت به بخش« توضیحات» می رسد. در این بخش مفسر آیه یا فرازی از آن را مورد بحث قرار داده با نقل اقوال مفسرین به تفسیر آن می پردازد. در نقل اقوال مفسرین رویه خاصی را پی گیری نمی نمایند، در بعضی موارد نام مفسر یا تفسیر او را ذکر می کند( مانند ابن عباس، ابن مسعود، ج 1 ص 406، آیه 30 بقره). و در پاره ای موارد به عبارت« بعقیده بعضی مفسرین»،« بعضی از مفسرین نوشته اند»،... اکتفا می نماید.( همان آدرس).
