دانشنامه اسلامی
کتاب با دو مقدمه از محقق آغاز شده و به دنبال آن چهل وهشت باب آمده است. برخی از این ابواب دارای زیر مجموعه ای به نام فصول هستند.
محقق در مقدمه، ضمن معرفی مؤلف، آثار او را برشمرده، سپس به معرفی کتاب الرعایه پرداخته است. ایشان از چگونگی تحقیق کتاب نیز سخن به میان آورده است و بیان می دارد که برای تحقیق کتاب از سه نسخه خطی استفاده برده است؛ اولین نسخه ای که از آن بهره بردم و آن را به عنوان نسخه اصلی قرار دادم؛ نسخه ای از کتاب است که در مدینه منوره منتشر شده است. برای من این نسخه از اهمیت بیشتری برخوردار بود زیرا اطمینان بیشتری نسبت به سایر نسخ برایم حاصل شد. نسخه دوم نسخه منتشر شده در مکه مکرمه است و نسخه سوم نسخه کتابخانه عمومی در رباط مراکش است. برای نسخه دوم رمز «م» و برای نسخه سوم رمز «ر» در نظر گرفته ام.
مؤلف باب اول کتاب خویش را با مباحثی در بیان فضیلت قرآن و ترغیب در اشتغال به آن و ارزش طالب و قاری آن سخن به میان آورده؛ قرآن کلام خداوند عالمیان است که غیر مخلوق است، کلامی است که مانند آن هیچ کلامی نیست، اوصافی دارد که هیچ نوشته ای، چنین خصوصیاتی ندارد، کتابی است که وحی خداوند بزرگ و هدایتگر گمراهان، راهنمای متحیرین است. از جمله روایاتی که از پیامبر اکرم(ص) در ارزش تلاوت قرآن وارد شده است. ایشان در این روایت فرمودند: «من قرأ ربع القرآن فقد أوتی ربع النّبوّة، و من قرأ ثلث القرآن فقد أوتی ثلث النّبوّة، و من قرأ ثلثی القرآن فقد أوتی ثلثی النّبوّة، و من قرأ القرآن کلّه فقد أوتی النّبوّة»، هر کس که یک چهارم قرآن را بخواند، یک چهارم از نبوت را به دست آورده است. هر کس که یک سوم قرآن را بخواند، یک سوم از نبوت به دست آورده است و هر کس که دوسوم قرآن را بخواند، دوسوم از نبوت به دست آورده است و کسی که کل قرآن را بخواند کل نبوت را به دست آورده است.
باب دوم در مورد اموری است که قاری قرآن باید از آن ها بر حذر باشد؛ از جمله آفاتی که اهل قرآن ممکن است به آن مبتلا شوند ریاست؛ و آن این است که قاریان، قرآن را به خاطر غیر خداوند متعال و به قصد ریا استفاده ببرند و اخلاصی در عمل نداشته باشند و در عمل به دستورات قرآن کوتاهی کنند و تبعیت آن ها از قرآن تنها در کلام آن ها نمود داشته باشد.
باب سوم از کتاب درباره اوصاف و اعمالی است که مصاحب با قرآن باید نسبت به آن ها عامل باشد؛ اولین آن ها، اخلاص در نیت است در طلب قرآن کریم، سزاوار است او شاکر و حامد خداوند باشد؛ در تمام عرصه های زندگی متوکل و ذاکر خداوند متعال باشد، خوفناک از معاصی خود باشد و امیدوار به لطف خداوند متعال.
