التدوین فی احوال جبال شروین تاریخ سواد کوه مازندران

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] التدوین فی احوال جبال شروین، که به «تاریخ سوادکوه» نامبردار است، کتابی است به زبان فارسی، درباره تاریخ و جغرافیای سوادکوه مازندران، نوشته محمد حسن خان اعتمادالسلطنه 1259- 1275ه.ق.، که شرح حال وی در معرفی کتاب «تدوین لغات جغارافیایی قدیم و جدید ایران» که در همین برنامه گنجانده شده، گذشت.
اعتمادالسلطنه این کتاب را به مناسبت سفر ناصرالدین شاه به مازندران تألیف نموده است.
برخی از پژوهش گران معتقدند، اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات عصر ناصری که اهل فرهنگ و اندیشه بوده و چندین جلد کتاب تألیف و یا ترجمه کرده است، از سرقت آثار دیگران یا نوشته های افراد را به نام خود نمودن مصون نبوده است. یکی از محققان معاصر می نویسد: اعتمادالسلطنه دستیاران و میرزاهایی داشته که در خدمت وزارت انطباعات و به اصطلاح کارمندان دستگاهی بودند که اعتمادالسلطنه سرپرستی آن را (بر عهده) داشته است. این افراد در تهیه مطالب و کارهایی جزی تر او را یاری می کردند و او در این گونه موارد بیشتر سمت سرپرستی داشته و نوشته های آنان را کم یا زیاد می کرده است. برخی معتقدند اکثر کتب و رسایلی که اعتمادالسلطنه به طبع رسانیده، به قلم ذکاءالملک (میرزا محمدحسین فروغی پدر میرزا محمدعلی فروغی) نوشته شده است.
احمد کسروی ، ذیل معرفی کتاب (التدوین فی جبال الشروین) که از آثار صنیع الدوله است، می نویسد: (در آخر مقدمه شرحی تحت عنوان حالت حالیه سوادکوه می نویسد باید دانست که این شرح نیز نتیجه تتبع و استقراء شخصی صنیع الدوله نبوده و غصب است.) کسروی متذکر می گردد، علیقلی میرزا اعتمادالسلطنه مطالبی درباره بلاد و ولایات در دوازده مجلد نوشته که پس از وفاتش به کتابخانه صنیع الدوله انتقال یافته است و می افزاید: (ما به همه این مجلدات دسترسی نداشته و مراجعه نکرده ایم، لیکن از روی قرائن عدیده یقین دارم که شرحی که صنیع الدوله راجع به سوادکوه و همچنان شرحی که در باب علما و رجال در اواخر کتاب می نویسد، نقل از آن مجلدات است. متن کتاب که تحت عنوان (گفتار در تاریخ سوادکوه) شروع می شود، روی هم رفته خلاصه مطالب تاریخ سید ظهیرالدین است، حتی اشعار عربی و فارسی که در ضمن مطالب به مناسبتی می آورد، اقتباس از کتاب مذکور است.
این کتاب به جهت آنکه در مقایسه با نوشته های مورخان ایرانی آن دوره که از پژوهش های اروپاییان آگاهی نداشتند، کار تازهای به شمار می رود و دارای اهمیت است.
فال گیر
بیا فالت رو بگیرم!!! بزن بریم