دانشنامه اسلامی
این اثر به زبان عربی نوشته شده و آن را آقای دکتر عبدالرحمن بن سلیمان عثیمین تصحیح کرده و با افزودن مقدمه ای عالمانه منتشر کرده است. مصحح، نویسنده را سنی شافعی همراه با گرایش های شیعی به خاطر تأثیرپذیری از استادان شیعی خودش دانسته است.
با صرف نظر از گرایش مذهبی نویسنده، کتاب حاضر از منظر علمی و ادبی با توجه به تخصص نویسنده در زمینه ادبیات و نحو، در باب علوم و معارف قرآن و قرائت های هفت گانه مقامی رفیع و ارزنده دارد.
کتاب حاضر از مقدمه مصحح و مقدمه نویسنده و متن اصلی کتاب (شامل بیان علل اعراب قرائات سبع به ترتیب از آغاز قرآن تا پایان) تشکیل شده است. زبان و ادبیات متن اصلی، زبان عربی به صورت قدیمی همراه با اصطلاحات رایج در علوم ادبی مانند لغت، صرف و نحو... است؛ پس کتاب حاضر برای آشنایان با علوم اسلامی و ادیبان و پژوهشگران علوم و معارف قرآن کریم نوشته شده است. روش نویسنده بر محور بحث و بررسی ها و تحلیل های ادبی و لغوی و صرفی و نحوی شکل گرفته است.
مصحح در مقدمه اش - که در تاریخ 1411/4/14ق، در مکه مکرمه نوشته - تأکید کرده است: «باآنکه نویسنده کتاب، مشهور و از متقدمان است و در زمینه لغت و نحو از سرآمدان بشمار می رود و کتابش در زمینه پژوهش های قرآنی ارزش علمی بالایی دارد و دانشمندان روزگار ما با کتاب هایی که از او چاپ شده، مانند «إعراب ثلاثین سورة» و «مختصر الشواذّ» و «لیس» و... وی و ارزش علمی آثارش را شناخته اند، ولی تاکنون ندیده ام که کسی به تصحیح کتاب «إعراب القرائات السبع و عللها» بپردازد. شاید این مطلب به این جهت است که نام این کتاب به صورت «القرائات» در فهرست نسخه های خطی آمده و به همین نام شهره شده است و جز عده معدودی نمی دانند که در این کتاب چه مطالبی هست و تعلیل قرائت های هفت گانه در آن نوشته شده است و نکته مهم تر اینکه در این کتاب در تصویر نسخه خطی آن که تنها نسخه خطی موجود است، نقصان ها و افتادگی های متعددی وجود دارد که در مجموع، حدود یک چهارم کتاب را تشکیل می دهد و همین مطلب انسان را در مورد تصحیح کتاب، به تردید می اندازد. من کتاب ابن خالویه را بیش از ده سال است که می شناسم و هر زمان که آن را می خواندم و به این خلل و آسیب ها می رسیدم، متوقف می شدم و نمی توانستم به تصحیح بپردازم و مدتی کتاب در بوته فراموشی ماند؛ تاآنکه خدای تعالی اراده کرد که من به زیارت کتابخانه «مراد ملا» در ترکیه در تابستان سال 1406ق، موفق شوم و اصل کتاب را هم دیدم و معلوم شد که نقصان، نه تنها در تصویر، بلکه در اصل کتاب هم هست و با شیخ استاد محمود محمد شاکر درباره این موضوع صحبت کردم و ایشان مرا بسیار تشویق کرد و قانعم ساخت که این کتاب را باآنکه نقصان هم دارد تصحیح و منتشر کنم...».
[ویکی نور] اعراب القراءات السبع و عللها (ابن خالویه). إعراب القراءات السبع و عللها اثر ابوجعفر محمد بن احمد بن نصر بن خالویه (متوفی 603ق)، کتابی است پیرامون قرائت های هفتگانه قرآن کریم و بررسی علل آن که با تحقیق ابومحمد أسیوطی به زبان عربی تألیف شده است.
کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب به ترتیب سوره های قرآن کریم، از سوره حمد تا ناس منظم شده است.
نویسنده فقط به بیان اختلاف قرائت ها نپرداخته، بلکه علل و وجوه هر یک از قرائت ها و اموری که باعث اختلاف شده را نیز بررسی نموده است.
کتاب با ذکر شرح حال مؤلف آغاز شده است. سپس در مقدمه کوتاه محقق، ضمن معرفی مختصر موضوع کتاب، به برخی ویژگی های آن، اشاره شده است ...
در مقدمه نویسنده، ضمن معرفی کسانی که قرائت شان در کتاب، مورد بررسی قرار گرفته، به ذکر اسانید و معرفی علمایی که ائمه هفت گانه از ایشان روایت کرده اند، پرداخته شده است ... در آخر نیز اهمیت فراگیری و آموختن لغت عربی، بیان گردیده است ...
