دانشنامه اسلامی
این بنا در مرکز شهر گرگان ، درگذر سرچشمه از محله سبزه مشهد قرار دارد و منابع جغرافیایی و تاریخی نیز تنها به ذکر نام آن اکتفا کرده ، اطلاعاتی درباره ویژگی های معماری بنا به دست نداده اند.
قدمت
آراء محققان درباره این بنا تا حدودی متناقض است ، چه برخی به استناد کتیبه حک شده بر چارچوب در قدیمی ساختمان ، آن را مربوط به سده ۹ق و برخی بدون ارائه ادله کافی آن را متعلق به بناهای سده ۸ق و شماری با توجه به تزیینات آجری بنا، مربوط به سده ۶ق و یا اواخر سده ۶ و اوایل سده ۷ق دانسته اند. اما با توجه به تاریخ ۵۲۵ق که بر صندوق چوبی مرقد امام زاده حک شده است ، به نظر می رسد که بنا در این تاریخ ساخته شده باشد.
ویژگی های معماری
این بنا با طرحی ۱۲ ضلعی و مقطع داخلی چهارگوش منظم به ابعاد ۷۴۰و۷۲۵ سانتی متر ساخته شده است . مصالح بنا از آجر است و لبه های هر ضلع بنا از ارتفاع ۵۰ سانتی متری کف موجود بر جداره دیوار شروع شده ، تا زیر سقف ادامه می یابد. بنا از نظر نقشه شبیه آرامگاه خواجه اتابک کرمان مربوط به سده ۶ق /۱۲م و برج مهماندوست دامغان است ، بنا دارای ۳ ورودی است . ورودی کنونی ساختمان در جنوب شرقی و رو به محوطه حیاط و فضای باز امام زاده قرار دارد. در طرحی که دهِل در ۱۲۶۴ق /۱۸۴۸م از بنا تهیه کرده ، این ورودی وجود نداشته است ، به نظر می رسد که این مدخل بعدها در نتیجه تغییرات در بنا، ایجاد شده باشد. ورودی دیگر در جهت شمال غربی قرار داشته ، و به نظر هیلن براند مدخل اصلی آرامگاه بوده است . سومین مدخل در شمال شرق بنا قرار دارد و درِ قدیمی ساختمان در این ورودی نصب شده است . در بخش داخلی بنا ضریحی فلزی مشبک به طول ۳۲۶ و عرض ۲۳۰ و ارتفاع ۲۸۰ سانتی متر قرار دارد که محافظ صندوق چوبی مرقد است . از نوع پوشش اصلی بام این بنا اطلاعی در دست نیست . احتمالاً بام اصلی را بالاتر از سطح کنونی آن ساخته بوده اند. به نظر هیلن براند قرنیزهای موجود در بنا امکان دارا بودن پوشش گنبدی چند وجهی یا مخروطی شکل را برای آن مطرح می سازد. پوشش کنونی بام ، شیروانی است .
تزیینات بنا
...
