دانشنامه اسلامی
در شیوه نگارش این کتاب سعی شده تا ابتدا یک قطعه کوتاه ادبی متناسب با موضوع آیه تمثیل نوشته شود و سپس آیه مورد نظر و ترجمه آن قرار گیرد. شان نزول آیات هم در حد میسور آمده و در مواردی نیز که لازم بوده، تفسیر مختصری آورده شده است. مطالب کتاب در دو بخش تمثیلات و تشبیهات تنظیم شده است، اگرچه تفکیک آنها از هم دشوار است، چراکه آیات تمثیلی قرآن خود متضمن تشبیهات نیز هستند. کلیاتی نیز از تعاریف، انواع و فواید مثل، اقسام امثال قرآن، امثال در میان اقوام، امثال در میان ایرانیان و امثال عرب در مدخل کتاب آمده است.
ساختار کتاب
کتاب دارای یک مقدمه و یک مدخل و دو بخش اساسی و عمده است. در مدخل «کلیاتی در تعاریف، اقسام و فوائد مثل» عناوین ذیل به چشم می خورد: مثل و معانی آن، فواید مثل، اقسام مثل، امثال در میان اقوام، امثال در میان ایرانیان، مثل در قرآن، اقسام امثال قرآن، تالیفات در زمینه امثال قرآن و امثال عرب. بخش اول تمثیلات قرآن نام دارد و شامل ۲۰ نوع تمثیل است: ۱- تمثیل منافقان، ۲- تمثیل انفاق فی سبیل الله ۳- تمثیل انفاق ریاکارانه ۴- تمثیل اعتدال در انفاق ۵- تمثیل زندگانی دنیا ۶- تمثیل بتها ۷- تمثیل کفران نعمت ۸- تمثیل کافر و مؤمن ۹- تمثیل اعمال کافران ۱۰- تمثیل حق و باطل ۱۱- تمثیل عالم بی عمل ۱۲- تمثیل یاران پیامبر ۱۳- تمثیل خشم مشرکین ۱۴- تمثیل قرآن ۱۵- تمثیل نور توحید ۱۶- تمثیل بهشت متقیان ۱۷- تمثیل عیسی علیه السّلام ۱۸- تمثیل زنان ۱۹- تمثیل پیرزن نخ ریس ۲۰- تمثیل استخوان پوسیده. بخش دوم: تشبیهات قرآن نام دارد و شامل ۷ نوع کلی تشبیه است: ۱- هنگامه قیامت ۲- حشر و قیامت ۳- منکران قیامت ۴- نقمت های جهنم ۵- نعمت های بهشتی ۶- حکایات اقوام ۷- آیات ربوبی. در ذیل هریک از انواع تمثیل و تشبیه چندین تمثیل و تشبیه که با موضوع مناسبت داشته آورده شده است. در نهایت بخش پیوستها قرار دارد که در آن به ۱- امثال مخفی (پوشیده- کامنه) قرآن ۲- فهرست امثال سائره یا ارسال المثل ۳- آیه های نور (تشبیهات) اشاره شده است. در پایان کتاب فهرستهای ذیل موجود است: و مآخذ، نامهای اشخاص، جایها، اقوام، خاندان و قبیله ها، کتابها، نام انتشارات، نام گروهها، فرق، مذاهب و بتها، فهرست حوادث، موضوعات و موجودات خاص، فهرست نامهای جانوران.
نسخه شناسی
