خارپوستان

لغت نامه دهخدا

خارپوستان. ( اِ مرکب ) اسم شاخه ای از جانوران است که بهیچوجه نمیتوان وجه شباهتی بین آنها و جانوران دیگر یافت و بعقیده یکی از دانشمندان علوم طبیعی چنین بنظر میرسد که خارپوستان از عالم دیگر بر روی زمین افتاده اند زیرا در بدن آنها علاوه بر قرینه دو طرفی ، قرینه شعاعی ( غالباً با پنج شعاع ) مشاهده میگردد و این خاصیت در هیچ یک از دسته های جانوران دیگر دیده نمیشود. اسم خارپوستان به علت جلد سخت خارداریست که از اختصاصات طبقه زیر اپیدرمی یعنی درم بوده و همین طبقه است که صفحات سخت آهکی و خارهای خارپوستان را بوجود می آورد. تنها در درم میباشد که تشکیل آهک صورت میگیرد زیرا در آن محل مواد آهکی فضای موجودبین قسمتهای مختلف بافت پیوندی را پر نموده و آن راتقریباً بحالت جامد در می آورد. این قبیل بافتها را بافت آهکی نیز می نامند. تمام خارپوستان در دریا زیست می کنند و پنج رده تقسیم میشوند، کرینوئیدها ( لاله وشان )، استلریدها ( ستارگان دریائی ) و اوفیوریدها ( مارسانان ) و اکینیدها ( خارداران ) و هولوتوریدها ( خاران دریائی ). ( جانورشناسی عمومی دکتر فاطمی ص 245 ).

فرهنگ عمید

گروهی از جانوران بی مهرۀ دریایی که بدنشان از پوست آهکی و خارهای بسیار پوشیده شده، مانندِ ستارۀ دریایی و توتیا.

فرهنگ فارسی

جانوران دریایی که بدنشان ازپوست آهکی وخاراست
اسم شاخه ای از جانوران است که به هیچ وجه نمیتوان وجه شباهتی بین آنها و جانوران دیگر یافت و بعقیده یکی از دانشمندان علوم طبیعی چنین بنظر میرسد که خار پوستان از عالم دیگر بر روی زمین افتاده اند زیرا در بدن آنها علاوه بر قرینه دو طرفی قرینه شعاعی مشاهده میگردد و این خاصیت در هیچ یک از دسته های جانوران دیگر دیده نمیشود .

دانشنامه عمومی

خارپوستان ( Echinodermata ) خارپوستان گروه بزرگی از جانوران دریایی را تشکیل می دهند که از لحاظ ساختمان بدنی با دیگر بی مهرگان تفاوت اساسی دارند. تعداد گونه های کشف شده: ۶۰۰۰گونه. بدن این جانوران از صفحه هایی با خارهای آهکی پوشیده شده است. بدن دارای تقارن دوطرفه و گاهی تقارن پنج تایی است. تعدادی از آن ها زندگی ثابت داشته و گروهی به طور آزاد زندگی می کنند. بدن خارپوستان دارای سامانه جریان آب بوده که کار دستگاه گردش خون، تنفس و دفع را انجام می دهند و با سایر بی مهرگان تفاوت اساسی دارند. خارپوستان تنها جانورانی هستند که دارای پنج قسمت اصلی در بدنشان می باشند آن ها دارای پوسته سفید و سختی هستند که ممکن است روی آن ها تیغه هایی باشد خارپوستان توسط صدها پای لوله مانند پر از مایع حرکت می کنند آن ها در دریا زندگی می کنند و شامل ستاره شکننده، ستاره دریایی، خارپوست دریایی و خیار دریایی می شوند بیشتر این جانوران در آب های کم عمق زندگی می کنند اما ستاره های ظریف در عمق دریا زندگی می کنند.
خارپوستان در میان بی مهرگان، نزدیکترین شاخه به شاخه مهره داران هستند. خارپوستان اسکلت داخلی دارند اما نه شبیه به انسان ها. در واقع اسکلت آن ها از یک تعداد صفحات تشکیل شده است که توسط یک لایه نازک خارجی پوشیده شده، به طوری که در عمل به نظر می رسد که اسکلت آن ها خارجی است.
در حدود ۶۵۰۰ گونه از خارپوستان وجود دارد و آن ها در دریاهای سراسر جهان پراکنده هستند ستاره های دریایی عموماً گوشتخوار هستند اما بعضی گونه ها از گیاهان کوچک یا ریزه های غذا که در بستر دریا قرار دارند استفاده می کنند.
ستاره های ظریف دریایی به تعداد زیاد در بستر دریاها و تا عمق ( ۲۵۰۰ ) ۷۶۲۰ متری یافت می شوند ستاره ماهی معمولی اقیانوس اطلس می تواند پوسته صدف خوراکی را بشکافد شکم خود را از لای شکاف ( ۵۰/۱ اینچ ) ۵/۰ میلی متر در ان وارد کند و صدف درون آن را بخورد بیشتر گونه های ستاره ماهی ها دارای پنج دست هستند اما بعضی تا پنجاه دست هم دارند.
ستاره های دریایی معمولاً دارای پنج دست هستند ( یا بیشتر ضریب ۵ تعداد دست های آن ها خواهد بود ) ستاره دریایی از دست هایش برای بازکردن پوست صدفها و حلزونها استفاده می کند.
خارپوستان، دریازی و اکثراً کف زی هستند. دارای تقارن شعاعی در زمان بلوغ ولی دو طرفه در دورهٔ لاروی، دارای پوشش آهکی به صورت خار یا حلقه های آهکی، فاقد سر و بدن بندبند، و دارای دستگاه گوارش ساده ولی کامل اند.