دانشنامه اسلامی
منشا اختلاف قرائت ها و علل آن، به دوران اول (عصر پیامبر ) برمی گردد؛ زیرا قرائت های متواتر و جایزالتلاوه که در دوران دوم به دست قاریان جامع الشرایط ضبط و تدوین شده، در دوران اول نیز موجود بوده است.
اغقسام علل اختلاف قرائات
این علل و اسباب به دو گونه تقسیم می شود:ا. اسباب قهری ؛ ب. اسباب عمدی .
فهرست اسباب
فهرست این اسباب عبارتند از:۱. اختلاف لهجه های اقوام عرب ؛۲. نارسایی در ضبط، اعم از ضبط کتبی و ضبط حفظی؛۳. سهو نساخ و کاتبان؛۴. تلفیقات و منضمات تفسیری (اختلاط نص با تفسیر )؛۵. میل به قرائت شاذ ؛۶. وجود اغراض و تلاش برای تطبیق نص قرآن با اغراض خویش؛ و این خود شقوقی دارد:الف) نظرهای نحوی؛ ب) نظرهای کلامی؛ ج) نظرهای سیاسی؛۷. غلو ادبی ؛۸. اختلاف مصاحف ؛۹. اختلاف نزول ؛۱۰. اختلاف روایت و نقل از صحابه؛۱۱. اجتهاد قاریان ؛۱۲. عدم تشکیل مصاحف ؛۱۳. عدم اعجام مصاحف ؛۱۴. ابتدایی بودن خط عربی .توضیحات عناوین فوق را در مدخل های مربوط بجویید.
