دانشنامه اسلامی
از ویژگی های انسان برخورداری از خرد و نیروی اندیشه است که او را از حیوانات تمایز می بخشد. این توانایی ذاتی می تواند آدمی را از مرحله مادی فراتر برد و به رشد و تکامل معنوی راه نماید. بنابر آموزه های دینی، این تکامل آن گاه تحقق می یابد که آدمی از بینش درست و استوار بهره برد و از حقایق جهان پیرامون خویش شناخت پیدا کند.بدین سان، بینش انسان، ابزاری است که از رهگذر عقل و خرد- همراه فطرت- فراچنگ می آید و راه درست رشد و تکامل را می نمایاند.
معانی بینش
منابع اسلامی برای بینش دو معنا برنهاده اند:
← جهان بینی
شیعیان معتقدند که آموزه های اسلامی بر دو بخش اند: یکی ضروریات دینی که تغییر نمی پذیرند، و دیگر، قوانین متغیر. اگر مراد کثرت گرایان این است که می توان از اصول ثابت اسلام قرائت های گوناگون به دست داد، باید گفت که اصول ثابت، ضروری دین اند و تغییر و قرائت های گوناگون نمی پذیرند و وحی الهی اند که بر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم نازل شده است. بنابر گفتار صریح پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و امامان معصوم علیه السّلام ، اصول ثابت اسلام، ابدی اند و هیچ گاه دگرگونی نخواهند پذیرفت. از این قوانین است حرمت ظلم ، وجوب عدل ، لزوم ادای امانت و دفع غرامت و وفا به عهد. بدین سان، پلورالیسم- به معنای تغییر اصول ثابت اسلام- نزد همه علمای شیعه مردود و مطرود است. چنانچه مراد کثرت گرایان این است که می توان از قوانین متغیر اسلام، برداشت های گوناگون به فهم آورد، شیعه نیز- با شرایطی- آن را پذیرفته است. بنابر باورهای شیعیان، پیش آمدن وقایع نو در عرصه زندگی فردی و اجتماعی انسان، مقرراتی جدید طلب می کند و وظیفه وضع این مقررات بر عهده علمای دین است. عالم دینی با بهره گیری از روش استنباط و ادله اربعه ، می کوشد تا برای نیازهای نوپیدای انسان، پاسخ بیابد. این کوشش- که روش مند و منضبط است- «اجتهاد» نام دارد. اجتهاد از آن رو که از روشی ویژه بهره می برد و شرطهایی دارد، با اباحی گری و استنباط های غیر مستند متفاوت است.اجتهاد وسیله ای است که احکام کلی شریعت را درباره همه موضوعات- از جمله موضوعات نوپیدای زندگی فردی و اجتماعی انسان- بیان می کند. حکم موضوعاتی همانند مواصلات، فنون جنگی، درمان بیماری ها، نوع مسکن و پوشاک و... از احکام و قوانین متغیر اسلام است.
موضع تشیع در برابر کثرت دین
...
