چپ کوک

لغت نامه دهخدا

چپ کوک. [ چ َ ] ( ص مرکب ) مقابل راست کوک. ساعتی که کوک آن از جانب چپ کنند. نوعی ساعت که راست کوک نباشد. ساعت چپ کوک. آن ساعت که از جانب چپ ، کوک شود. || ( اصطلاح موسیقی ) ساز چپ کوک. سیم چپ کوک.

فرهنگ عمید

نوعی کوک کردن ساز متناسب با وسعت صدای خانم ها.

فرهنگ فارسی

( صفت ) کوک آلات موسیقی متناسب باصدای زن ( زیر ) مقابل راست کوک .

دانشنامه آزاد فارسی

چَپْ کوک
اصطلاحی در موسیقی ایرانی و در مقابل راست کوک، کوکی مناسب خواندن خانم ها. در تار، ساز متداول دوران قاجار، اگر گوشی تار را به سمت چپ بچرخانند، کوک بالا می رود و درنتیجه صدا زیرتر می شود و برای خواندن خانم ها مناسب است؛ از این رو، آن را چپ کوک گفته اند. امروز با آشناشدن رامشگران با اصطلاحات جهانی موسیقی و محدودۀ صوتی صداهای انسانی، از این اصطلاح چندان استفاده نمی شود. در گذشته برخی از نوازندگان تار در هنگام همراهی با آواز بانوان به جایِ عوض کردن مایه و نواختن از مایۀ بالاتر، این کار را با بالابردن کوک تار انجام می دادند و چون برای بالابردن کوک تار باید گوشی های آن را به سمت چپ بچرخانند، به آن چپ کوک می گفتند. برخی مایه های چپ کوک عبارت اند از افشاریِ fa و sol، سه گاهِ mi، دشتیِ sol، بیات ترکِ fa، چهارگاه fa و غیره. در واقع اغلب مایه های چپ کوک از فاصلۀ پنجم بالاتر از مایه های راست کوک شروع می شوند، که برخی از آن ها برای مرد با صدای بَم مناسب است.