دانشنامه اسلامی
ان الذین جاءو بالافک عصبة منکم لاتحسبوه شرا لکم بل هو خیر لکم لکل امری منهم ما اکتسب من الاثم والذی تولی کبره منهم له عذاب عظیم. (کسانی که آن تهمت عظیم را مطرح کردند گروهی از شما بودند، اما گمان نکنید این ماجرا برای شما بد است، بلکه خیر شما در آن است، آنها هر کدام سهم خود را از این گناهی که مرتکب شدند دارند، و کسی که بخش عظیم آن را بر عهده گرفت عذاب عظیمی برای او است.) (مقصود از «تولی کبره»، عبدالله بن ابی، سرکرده منافقان مدینه است که هنگام مراجعه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و یارانش از غزوه بنی المصطلق، با کمک همدستانش ماجرای افک را طراحی کردند و خداوند از آن پرده برداشت.)
توطئه عبدالله بن ابی
توطئه عبدالله بن ابی و همدستانش برای بازداشتن مردم از انفاق به همراهان پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم برملا شد.هم الذین یقولون لاتنفقوا علی من عند رسول الله حتی ینفضوا... (آنها کسانی هستند که می گویند: به افرادی که نزد رسول خدا هستند انفاق نکنید تا پراکنده شوند (غافل از اینکه) خزائن آسمانها و زمین از آن خدا است ولی منافقان نمی فهمند.) ( آیه درباره منافقان به سرکردگی «عبدالله بن ابی» است که در غزوه بنی المصطلق، تصمیم گرفتند پس از بازگشت به همراهان پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم انفاق نکنند تا آنان از اطرافش پراکنده شوند.)
بیان شأن نزول
بعد از غزوه بنی المصطلق (جنگی که در سال ششم هجرت در سرزمین ((قدید)) واقع شد). دو نفر از مسلمانان، یکی از طایفه انصار و دیگری از مهاجران به هنگام گرفتن آب از چاه با هم اختلاف پیدا کردند، یکی قبیله انصار را به یاری خود طلبید، و دیگری مهاجران را، یک نفر از مهاجران به یاری دوستش آمد، و ((عبدالله بن ابی )) که از سرکرده های معروف منافقان بود به یاری مرد انصاری شتافت ، و مشاجره لفظی شدیدی در میان آن دو درگرفت ، عبدالله بن ابی ، سخت ، خشمگین شد، و در حالی که جمعی از قومش نزد او بودند گفت : ((ما این گروه مهاجران را پناه دادیم و کمک کردیم اما کار ما شبیه ضرب المثل معروفی است که می گوید: ((سمن کلبک یاکلک ))! (سگت را فربه کن تا تو را بخورد)! و الله لئن رجعنا الی المدینة لیخرجن الاعز منها الاذل : ((به خدا سوگند اگر به مدینه بازگردیم ، عزیزان ، ذلیلان را بیرون خواهند کرد)) و منظورش از عزیزان ، خود و اتباعش بود و از ذلیلان مهاجران ، سپس رو به اطرافیانش کرد و گفت : این نتیجه کاری است که شما به سر خودتان آوردید، این گروه را در شهر خود جای دادید و اموالتان را با آنها قسمت کردید: هرگاه باقیمانده غذای خودتان را به مثل این مرد (اشاره به مرد مهاجری که طرف دعوی بود) نمی دادید بر گردن شما سوار نمی شدند، از سرزمین شما می رفتند و به قبائل خود ملحق می شدند!... تصمیم عبدالله بن ابی و همدستانش درباره اخراج پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و مسلمانان از مدینه، پس از بازگشت از جهاد، از سوی خداوند افشا شد.یقولون لـئن رجعنا الی المدینة لیخرجن الاعز منها الاذل...(نها می گویند: اگر به مدینه بازگردیم عزیزان ذلیلان را بیرون می کنند، در حالی که عزت مخصوص خدا و رسول او و مؤمنان است، ولی منافقان نمی دانند)
