دانشنامه اسلامی
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در چهار باب تنظیم شده و نویسنده در هر باب، به بررسی شعرای دوران خاصی، پرداخته است.
نویسنده نظریات علما را درباره شعرا نقل کرده، ولی صرفا به این نقل اکتفا نمی کند، بلکه علاوه بر ذکر مآخذ، کتاب را بر حسب شعرا و شعرا را بر حسب زمانی که می زیسته اند مرتب نموده است. علاوه بر این، در مواجهه با این مآخذ، همانند فردی آگاه و مطلع برخورد نموده؛ ازاین رو برخی را توثیق می کند و بعضی را دارای اشکال دانسته و مواردی را نیز تصحیح می نماید.
نقد شعر در تاریخ ادبیات سابقه ای بس طولانی دارد. در عصر اموی گفت وگوها و نظریات گوناگونی درباره شاعرترین شعرا صورت می گرفت که گاه به منازعه و دشمنی منجر می شد.
اما اولین کسی که به تألیف کتابی در این زمینه پرداخت، محمد بن سلام جمحی (232ق) بود که در «طبقات الشعراء» به این امر پرداخت. پس از وی، ابن قتیبه (276ق) در «الشعر و الشعراء» و ابوالعباس ثعلب (291ق) در «قواعد الشعر» و قدامة بن جعفر (310ق) در «نقد الشعر» و نیز ابن طباطبای علوی (322) در «عیار الشعر» و در آخر حسن بن بشر آمدی (370ق) در «الموازنة بین ابی تمام و البحتری» به این امر پرداختند. در اثر حاضر، مؤلف در موارد بسیاری به آراء و نظریات ناقدین مذکور در باب شعر اشاره کرده است؛ بنابراین اثر حاضر، کتابی است که در نقد شعر نگارش یافته است.
[ویکی فقه] الموشح (کتاب). «الموشح» کتابی است در نقد شعر، نقد شعر در تاریخ ادبیات سابقه ای بس طولانی دارد.
در عصر اموی گفتگوها و نظریات گوناگونی درباره شاعرترین شعرا صورت می گرفت که گاه به منازعه و دشمنی منجر می شد. اما اولین کسی که به تالیف کتابی در این زمینه پرداخت محمد بن سلام جمحی متوفای سال ۲۳۲ هجری بود که در کتابش «طبقات الشعراء» به این امر پرداخت. پس از وی ابن قتیبه متوفای ۲۷۶ هجری در کتاب «الشعر و الشعراء» و ابو العباس ثعلب متوفای ۲۹۱ هجری در کتاب «قواعد الشعر» و قداته بن جعفر متوفای سال ۳۱۰ هجری در کتاب «نقد الشعر» و نیز ابن طباطبای علوی متوفای ۳۲۲ در کتاب «عیار الشعر» و در آخر حسن بن بشر آمدی متوفای ۳۷۰ هجری در کتاب «الموازنة بین ابی تمام و البحتری» به این امر پرداختند. در کتاب « الموشح» مؤلف در موارد بسیاری به آراء و نظریات فاقدین مذکور در باب شعر اشاره می کند. بنابراین «الموشح» کتابی است که در نقد شعر نگارش یافته است. مؤلف در این کتاب به عیوب و ایراداتی که اهل علم نسبت به شعرا وارد دانسته اند از قبیل: لحن، سناد، ایطاء، اقواء، تضمین، تناقص و غیره، پرداخته است. کتاب در چند باب تنظیم شده است: در باب اول به توضیح سناد و ایطاء و اقواء و اکفا پرداخته است. پس از آن باب شعراء جاهلیت، شعراء اسلامی، شعراء جدید را آورده و در پایان بابی را به بیان نکوهش اشعار پست و مضطرب اختصاص داده است.
ویژگی
مؤلف نظریات علماء را درباره شعرا نقل می کند ولی صرفا به این نقل اکتفا نمی کند بلکه علاوه بر ذکر مآخذ، کتاب را بر حسب شعرا و شعراء را بر حسب زمانی که می زیسته اند مرتب نموده است. علاوه بر این در مواجهه با این مآخذ همانند فردی آگاه و مطلع برخورد نموده از این رو برخی را توثیق می کند و بعضی را دارای اشکال دانسته و مواردی را نیز تصحیح می کند. خواننده کتاب هنگام مطالعه آن در می یابد که اجزاء کتاب به یکدیگر پیوسته اند و از تار و پودی هماهنگ برخوردارند. چنین کتابی ذوق و قریحه را پرورش داده و شخص را به مواضع درستی و نادرستی یک گفتار آگاه می سازد به نحوی که بتواند استادانه به نقد و بررسی اشعار شاعران بپردازد.
نسخه شناسی
۱- چاپ اول کتاب توسط مطعبة سلفیه صورت گرفته است. لکن این نسخه از تحقیق و ضبط و نیز فهرست بی بهره است. ۲- نسخه خطی شنقیطی موجود در دار الکتب مصر به شماره ۲۶ ش که به خط مغربی نگاشته شده است و دارای ضبط کاملی است. در حاشیه نیز تعلیقات مفیدی ثبت شده است. ۳- نسخه خطی تیموری به شماره ۵۵۵ ادب موجود در دار الکتب مصر، که به خط معمولی نگاشته شده است و دارای کمی تعلیقات نیز می باشد. این نسخه از نسخه قبلی نقل شده است نسخه موجود در برنامه با مراجعه به دو نسخه اخیر توسط علی محمد البجاوری مورد تحقیق قرار گرفته و از سوی انتشارات نهضة مصر در سال؟ منتشر شده است. محقق در پاورقی کتاب مراجع ضبط، شرح، تحقیق و... را ثبت کرده است تا باعث اطمینان خواننده باشد. در پایان کتاب نیز فهرستهای متنوعی افزوده است که دستیابی به مطالب و موضوعات کتاب را تسهیل می کند.
منابع
...
