دانشنامه اسلامی
احکام فعلی، مقابل احکام انشایی است و به احکامی گفته می شود که از سوی شارع جعل و برای مکلفان بیان شده و به مرحله اجرا نیز رسیده است.
توضیح
اگر مولا بخواهد حکم انشایی را به مرحله اجرا بگذارد، برای مثال، بخواهد در خارج، نماز جمعه بر پا و شرب خمر ترک شود، مکلفان را به انجام آن (نماز جمعه) بعث و از انجام آن (شرب خمر) منع می کند؛ یعنی با جعل قانون ، مکلف را به سوی انجام مأمورٌبه حرکت می دهد، یا او را از به جا آوردن منهیٌ عنه باز می دارد؛ این مرحله را که حکم انشایی برای اجرا به مکلف ابلاغ می شود مرحله فعلیت حکم می نامند. این مرحله به تنهایی اثر ندارد، بلکه در صورتی که شرایط فعلیت تکلیف ، مثل علم مکلف به تکلیف و قدرت بر انجام آن، تحقق پیدا کند، تکلیف بر او منجز می شود.
نکته
اگر فعلیت احکام را مشروط به علم و علم را مشروط به فعلیت احکام بدانیم، دور لازم می آید، که به این اشکال جواب داده شده است.
مراتب حکم
...
