جنتمور
دانشنامه اسلامی
نام او در منابع به صورتهای جین تمور، جِنْدَمِر، چین تمور، جنتمور و جنتیمور ضبط شده است جنتمور به گفته جوینی از قوم قَراخِتای و به نوشته رشیدالدین فضل اللّه از قوم اونگ (جمع مغولی : اونگوت ) بود. وی در ۶۱۵ از طرف جوجی (متوفی ۶۲۴)، پسر چنگیزخان ، برای گرفتن اطاعت ، به شهر جَند اعزام شد. اهالی شهر ــ که نماینده پیشین مغولان را کشته بودند ــ این بار نیز به قصد جان سفیر ناخوانده ، اجتماع کردند. جنتمور ابتدا به دلجویی از مردم و نصیحت آنان پرداخت و، با زیرکی ، خبر انصراف از حمله به جند را به آنان داد و با لطایف الحیل از صفوف معاندان گذشت و سپس اوضاع شهر را به اطلاع جوجی رساند. در صفر ۶۱۶، مغولان جند را محاصره و غارت کردند.
فتح خوارزم
وقتی که سرزمین آباد و پرجمعیت خوارزم به دست مغولان افتاد، جوجی سردار زیرک خود، جنتمور، را در ۶۲۲ باسْقاقِ ( شحنه ) خوارزم گرداند. جنتمور با مردم آن ناحیه با ملایمت رفتار می کرد و آنان را به «ایلی» (فرمانبرداری) مغولان فرا می خواند و در مقابل ، طاغیان را به سپاه می سپرد.
لشکرکشی چرماغون
او در لشکرکشی چُرماغون (از امرای مغول ) برای دفع حملات سلطان جلال الدین خوارزمشاه مِنکُبِرنی (حک: ۶۱۷ ـ ۶۲۸) و سرکوب طایفه قَنقْلی ــ که به فرماندهی قَراجَه و یغان سُنْقُور ، دو تن از امرای سابق خوارزمشاه ، یاغی شده بودند ــ به فرمان اوگْتای قاآن به کمک اردو شتافت . در این مأموریت ، که ظاهراً برای خلاصی خراسان از طاغیان ، سپاه عظیمی شرکت کرده بود، جز شرف الدین خوارزمی ، که بعدها به وزارت رسید، هیچ فردی از مسلمانان رغبت نکرد جنتمور را همراهی کند و در تخریب بلاد اسلامی و کشتار مسلمانان سهیم باشد. جنتمور یکی از صاحب منصبان عالی رتبه اوگتای قاآن را، به نام کَلبُلات ، که به دستور چرماغون و از خوارزم به کمک او آمده بود، به جنگِ قراجه فرستاد. کلبلات پس از سه روز نبرد، در حوالی سبزوار بر قراجه پیروز شد
اختلاف بر سر ولایت خراسان
...
