دانشنامه اسلامی
نوع (کلیات خمس) به دو دسته حقیقی و اضافی تقسیم شده است و به اشتراک لفظی بر هر دو معنی اطلاق می شود.
← قسم اول
در نسبت بین نوع حقیقی و نوع اضافی اختلاف است متقدمان مانند "ابن سینا" بر آن اند که نسبت بین آن دو عموم و خصوص مطلق است، یعنی هر نوع حقیقی، نوع اضافی هست مانند انسان و فرس، اما هر نوع اضافی نوع حقیقی نیست، مانند حیوان و جسم نامی و جسم. بنابراین نوع اضافی اعم از نوع حقیقی است. اما متاخران بر آن اند که بین آن دو عموم و خصوص من وجه است و مورد افتراق نوع حقیقی از نوع اضافی، مانند نقطه، وحدت و هر نوع بسیط است.
اقسام نوع اضافی
نوع اضافی همانند کلی بر سه گونه است: ۱. نوع اضافی طبیعی؛ ۲. نوع اضافی عقلی؛ ۳. نوع اضافی منطقی. در این زمینه "قطب الدین شیرازی" می گوید: "و گاه باشد که نوع را اطلاق کنند بر هر کلی طبیعی که عارض معقول از او می شود که جنس را بر او و بر غیر او گویند در جواب ما (هو) قولی اولی، و به این قید احتراز از صنف می کنند… و این نوع را نوع اضافی (طبیعی) خوانند، و عارض او نوع اضافی منطقی، و معروض با عارض، نوع اضافی عقلی". "معمولا، در موقع بحث از کلی و جزئی، برای کلی سه قسم زیر را طرح و شرح می کنند:کلی طبیعی، کلی منطقی، کلی عقلی. لیکن اقسام سه گانه مزبور به خصوص "کلی" اختصاص ندارد بلکه چنان که در "کلی" این سه قسم است در "جنس" و "فصل" و "نوع" و "خاصه" و "عرضی عام" و غیر این ها نیز موجود است، پس ذکر این اقسام برای خصوص "کلی" از باب مثال است نه از باب اختصاص و انحصار".
مستندات مقاله
...
