معنی مفتاح الغیب

دانشنامه آزاد فارسی

مِفْتاحُ الغَیْب
(عنوان کامل: مِفتاحِ غَیْب الجَمْع والوجود) تألیف صدرالدین قونوی، کتابی به عربی، در عرفان. از نفیس ترین آثار در حوزۀ علمیِ عرفان نظری اسلامی است. قونوی در اثر دیگرش، اعجازالبیان، از این کتاب یاد و به عظمت آن اشاره کرده است. کتاب باب بندی خاصی ندارد و مشتمل است بر چندین فصل، وصل، ضابطه، خاتمه و تتمه. چندین حاشیه و شرح بر آن نوشته اند که مهم ترین آن ها، مصباح الأنس بین المعقول والمشهود فی شرح مفتاح غیب الجمع والوجود، اثر فنّاری است که به قلم محمد خواجوی به فارسی ترجمه شده و به چاپ رسیده است (تهران، ۱۳۷۴). امام خمینی (ره) تعلیقیه ای بر این شرح نوشته که آن نیز با عنوان تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس به چاپ رسیده است (۱۴۰۶ق).

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] مفتاح الغیب (کتاب). مفتاح الغیب از تألیفات عارف نامی صدرالدین قونوی می باشد. این کتاب یکی از متون آموزشی در عرفان نظری است که به دلیل ایجاز و اختصارش معمولا با مهمترین شرح آن یعنی شرح ابن حمزه فناری معروف به مصباح الانس در حوزه های عرفانی تدریس می شود.
این کتاب از تالیفات عارف نامی صدر الدین قونوی است. مؤلف در متن کتاب به نام «مفتاح الغیب» تصریح نکرده است، تنها در صفحه ۸ آن اشاره ای به عنوان «مفتاح» شده است. در پایان کتاب نیز در بعضی از نسخ «تم کتاب المفتاح» و در بعضی دیگر «تم کتاب مفتاح الغیب» آمده است که ظاهرا عنوان دوم از نسخه بردار است و عنوان اول هم روشن نیست که از خود مؤلف است یا از نسخه بردار. در معروف ترین شرح این کتاب یعنی مصباح الانس در صفحه ۹ به عنوان مفتاح غیب الجمع و الوجود و در صفحات ۳۱۶، ۵۱۲ و ۵۳۵ به عنوان المفتاح و در چندین مورد نیز به عنوان مفتاح الغیب از آن یاد شده است. مؤلف در آثار دیگرش به نام کامل آن تصریح نموده و کتاب را «مفتاح غیب الجمع و تفصیله» خوانده است. بنابر این نام کتاب «مفتاح غیب الجمع و تفصیله» می باشد که به مفتاح الغیب و یا مفتاح شهرت یافته است. و از آنجا که مباحث این کتاب کلیدی برای معرفت اسرار غیب وجود است، آن را به این نام نامیده است. چنانکه که در صفحه ۸ می گوید: «و الغرض الآن التنبیه علی ما یسر الحق ذکره من القواعد و الضوابط و المقدمات و امهات الاصول الوجودیة و الحضرات الاصلیة و المقاصد الغائیة و ایرادها علی سبیل الاجمال و الایجاز لیکون اسا و مفتاحا لمن وقف علیها و فک له ختامها فی معرفة ما تحوی علیه من انواع التفاصیل و العلوم و الاسماء و المراتب و نحو ذلک و الجمیع یفتح بعضه بعضا بالفتح الآلی و القدم الاصلی و حسب ما یقضی به المشیئة الالهیة و یجری به القلم حالة التسطیر».
موضوع کتاب
این کتاب یکی از متون آموزشی در عرفان نظری است که به دلیل ایجاز و اختصارش معمولا با مهمترین شرح آن یعنی شرح ابن حمزه فناری معروف به مصباح الانس در حوزه های عرفانی تدریس می شود و معمولا طالبان عرفان نظری این شرح را پس از فراگیری تمهید القواعد صائن الدین ترکه و شرح و مقدمه قیصری بر فصوص الحکم ابن عربی فرا می گیرند و به این لحاظ کتاب مصباح الانس و به تبع آن مفتاح الغیب جزو کتب نهایی در آموزش عرفان نظری به شمار می روند.
مؤلف کتاب
مؤلف این کتاب، شخصیت نامی در عرفان عملی و نظری یعنی صدر الدین محمد بن اسحق بن یوسف بن علی قونوی است که در سال ۶۰۶ یا ۶۰۷ ه. ق متولد شد و در سال ۶۷۳ ه. ق وفات یافت.
انگیزه تالیف کتاب
...