دانشنامه اسلامی
شرح در لغت به معنای باز کردن، گشادن، ظرفیت بخشیدن، و روشن و آشکار ساختن است. کلمه شرح در اصل به معنای ولو کردن گوشت و امثال آن است. وقتی گفته می شود، «شرحت اللحم و شرحته»، یعنی گوشت را ولو و گسترده کردم.صدر به معنای سینه و قفس قلب می باشد که در اینجا مراد از شرح صدر یا سعه صدر معنای مادی و لغوی آن نیست، بلکه مقصود از صدر، قلب است، در معنای کنایی آن. یعنی روح انسان، بنابراین شرح صدر یک امر روحی و معنوی است نه یک امر مادی و جسمانی و هیچ چیز چون روح انسان قابل شرح نیست و قلب و روح آدمی، بیشترین قابلیت شرح را دارد. بنابراین در اصطلاح به معنای گستردگی سینه به نور الهی و آرامش روحی و روانی از جانب خداست. از آنجا که حضرت در دعوتش با سختی ها و مشکلات فراوان همراه بود، باید صبر و تحملی عظیم می داشت تا می توانست در مقابل دشمنان و مشکلات ایستادگی کند به همین علت خدا به حضرتش فرمود: «الم نشرح لک صدرک». خداوند خطاب به رسولش می فرماید که ما قلب و روح تو را در مقابل دشمنان و سختی های دعوت بزرگ و پر تحملل قرار دادیم تا بتوانی موفق شوی.
نقش شرح صدر در دعوت رسول خدا
وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در میان مشرکان قریش برای هدایت و رهبری آنان برگزیده شد پیدا بود که جز با شرح صدر نمی توانست با آن لجاجت اعراب جاهلی و بدوی کنار بیاید و بدون صبری عظیم نمی توانست در مقابل این همه دشمنی و آزار دوام بیاورد، بلکه به کمک همین شرح صدر بود که توانست آن همه نامردمی و سختی را تحمل نماید و با آن همه مشکلات و کار شکنی ها کنار بیاید و از پا ننشیند، راز موفقیتش صبر و تحمل بود که در سایه شرح صدر از خود نشان می داد.مشرکان مکه او را مسخره می کردند، کودکان و غلامان را به آزار رساندن به آن حضرت تشویق و تحریک می کردند تا حدی که وقتی آن حضرت به سجده می رفت، شکنبه و سرگین حیوانات را بر سر و روی و شانه های آن حضرت می ریختند تا جایی که در مقابل این اهانت قریش شکایت به ابوطالب عمویش برد، ایشان نیز به سراغ آنان رفته و ضمن تهدیدشان به غلامش دستور داد تا شکنبه و سرگین را بر یکایک آنان بمالد. این صبر و تحمل و پافشاری پیامبر در دعوت حق در مقابل این همه آزار و اذیت، بسیاری از مشرکان را به حقیقت دعوت آن حضرت آگاه ساخته بود؛ ولی همان روحیه لجاجت جاهلی آنان مانع از پذیرفتن دعوت آن حضرت می شد و این چنین آن حضرت برای به نتیجه رساندن رسالت الهی از پا نمی نشست، چنانکه «با چنان جفا و انکار که از قوم خویش می دید، پیوسته از نصیحت ایشان باز نمی ایستاد و ایشان را به اسلام دعوت می کرد و شرط شفقت ایشان را در دین و دنیا به جای آوردی».
بهترین ابزار مدیریت
بهترین وسیله اداره امور داشتن شرح صدر است؛ زیرا آنکه سینه اش گشاده است، تنگناهای کار در برابرش گشوده می شود و این چنین مهمترین آلت و ابزار در مدیریت است.منشا شرح صدر، سعه وجودی انسان است. هر کس سعه وجودی دارد بر اراده های قلبی خود چیره است و ناملایمات و سختی ها و همچنین خوشی ها و شادی ها نمی تواند وی را تحت تاثیر قرار دهد. آنکه سعه وجود دارد، هیچ چیز از ظرف وجودش لبریز نمی شود.
نمونه هایی از شرح صدر پیامبر
...
