دانشنامه اسلامی
کعبه نشانه هایی از بهشت دارد؛ از روایات چنین بر می آید که «حجرالاسود» از بهشت نازل شده و کعبه نیز مکانی بوده که در آنجا خیمه ای بهشتی برپا شده و منطقه حرم، درخشش عمود آن خیمه بوده است. حج و زیارت کعبه، یاد آور بازگشت انسان به بهشت موعود است؛ همان گونه که در صحنه قیامت مردم گروه گروه در موقف حساب و محضرخداوند حاضر می شوند: و لقد جئتمونا فرادی کما خلقناکم اول مرة؛ در حالی که فارغ از عناوین و تشخصات، خاشع و فروتن و در انتظار رحمت پروردگار هستند: وجوه یومئذ ناضرة الی ربها ناظرة. در زیارت کعبه حاجیان ازهر سو گروه گروه، لبیک گویان به مقصد نزدیک تر شده و با وصول به آن، پروانه وار به گرد آن می چرخند.
ایجاد دارالسلام و شهر امن
همان گونه که بهشت دارالسلام است و واردشوندگان به آن در امنیت کامل هستند: ادخلوها بسلام آمنین. کعبه، نیز خانه امن و واردشوندگان به آن در امنیت هستند و من دخله کان آمنا. حضور حاجی و معتمر در کنار کعبه جلوه ای از حضور موحدان در دارالسلام الهی است.
تقویت روح عبادی
معرفت و توجه به خداوند و پرستش او، بستر همه کمالات و غایت خلقت است: و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون و نیز: اعبدوا ربکم الذی خلقکم و اتقوا الله لعلکم ترحمون. بنابراین عبادت، زمینه ساز تقوا پرهیزگاری و آن هم موجب جلب رحمت الهی و تقرب به خداوند است. هر عبادتی دارای خصوصیاتی است که به انسان در مسیر کمال و قرب الهی مدد می رساند. حج بدان جهت که جامع ترین عبادت ها است، خواص دیگر عبادت ها را نیز در خود دارد. از همین رو رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) به شخصی که با انفاق کردن خواهان رسیدن به فضیلت حج بود، فرمود: «فلو اباقبیس لک ذهبة حمراء انفقته فی سبیل الله ما بلغت ما یبلغ الحاج» و در جمله دیگرفرمود: «انی لک ان تبلغ مابیلغ الحاج.» صاحب جواهر در آغاز کتاب الحج می نویسد: «الذی هو من اعظم شعائر الاسلام، وافضل ما یتقرب به الانام الی الملک العلام لما فیه من اذلال النفس و اتعاب البدن و هجران الاهل و االتغرب عن الوطن و رفض العادات و ترک اللذات و الشهوات و المنافرات و المکروهات و انفاق المال و شد الرحال و تحمل مشاق الحل و الارتحال و مقاساة الاهوال و الابتلاء بمعاشرة السفله و الانزال». پس هر آنچه که در عبادات بدنی و اخلاقی و ریاضت های نفسانی وجود دارد، در حج حاصل است.
حج و غفلت زدایی
...
