دانشنامه اسلامی
بی شک اختلاف مصحف های مناطق مختلف مهم ترین عامل ایجاد اختلاف در قرائت است؛ زیرا مردم هر منطقه ملزم بودند از قاری ویژه خود و قرائت منطبق بر مصحف منطقه خود پیروی کنند.
اختلاف قرائت مصحف های امام
اختلاف قرائت میان مصحف های امام که به دستور عثمان فراهم شده بودند، به این شرح است:۱. اختلاف میان مصحف اهل مدینه و عراق به دوازده حرف محدود بود.۲. اختلاف میان مصحف اهل شام و عراق به حدود چهل حرف منحصر بود.۳. اختلاف میان مصحف اهل کوفه و بصره منحصر به پنج حرف بود.
نمونه اختلافات
نویسنده کتاب المبانی فصل ویژه ای در مقدمه آن ترتیب داده و شمار این اختلاف ها و مواردش را در آن ذکر کرده است.نمونه هایی از این اختلافات عبارتند از:۱. ابن عامر قاری شام ، آیه ۱۸۴ سوره آل عمران را این گونه قرائت می کرد: «جاؤو بالبینات و بالزبر»؛ زیرا در مصحف شام این چنین نوشته شده بود؛ اما دیگر قاریان این آیه را «الزبر» (بدون باء) می خواندند.۲. نافع و ابن عامر آیه ۱۳۳ سوره آل عمران را بدون «واو» قرائت می کردند: «سارعوا الی مغفرة من ربکم»؛ زیرا این آیه در مصحف مدینه و شام بدون «واو» ضبط شده بود؛ اما دیگر قاریان این آیه را با «واو» «و سارعوا…» می خواندند؛ زیرا در مصحف های آنان «واو» در ابتدای آیه ضبط شده بود.
