دانشنامه اسلامی
او در حدود ۱۸۱ متولد شد. محل تولدش معلوم نیست. از نام فارسیِ جد او (مُهَیر یا مِهران) چنین برمی آید که وی ایرانی تبار بوده است. علوم دینی را از پدرش عُمَر (یا عَمْرو) بن مُهَیر (یا مِهران) شیبانی که شاگرد حسن بن زیاد لؤلؤی (متوفی ۲۰۴؛ از شاگردان ابوحنیفه) بودــ فراگرفت. از لقبش خَصّاف به معنای نعل کوب یا پینه دوز می توان شغل خانوادگی او را حدس زد. در منابع وی را «حاسب» و «فارض» ذکر کرده اند، زیرا به دانش حساب و مواریث (فرایض) آگاه بوده است.
فعالیت اجتماعی
خصّاف مورد توجه عباسیان (حک: ۱۳۲ـ۶۵۶) قرار گرفت و ابتدا برای مدت کمی در دوره المعتزّباللّه و بعد در دوره کوتاه خلافت المهتدی باللّه قاضی شد. کتاب الخراج را برای المهتدی نوشت. پس از کشته شدن خلیفه، خانه خصّاف خراب و کتابهایش غارت شد. او از کسانی چون مُسدّدبن مُسَرْهَد، وَهْب بن جَریر، ابوعامر عَقَدی، واقدی و قَعْنَبی حدیث شنید. خصاف در بحث اعتقادی خَلق یا قِدَم قرآن که از مباحث رایج روزگار او بودــ به خلق قرآن معتقد بود و ازاین رو او را از جَهْمیه دانسته اند. او بسیار عابد بود، از دسترنج خویش ارتزاق می کرد و از مواهب حکومتی بهره ای نداشت. وی در ۲۶۱ در بغداد از دنیا رفت
علمیت
در آثار حنفیانِ پس از او، به اقوال فقه ی او بسیار استناد شده است؛، علاءالدین سمرقندی متوفی ح۵۳۹؛، ابوبکر کاسانی (متوفی ۵۸۷؛ و ابن نجیم مصری (متوفی ۹۷۰؛. طوری در تکملة البحر الرائق شرح کنزالدقائق از خصّاف با لقب امام یاد کرده و به اقوال فقهی او در ادب القاضی بسیار استناد جسته است.
آثار
...
