دانشنامه اسلامی
نسبش به فزارة بن ذبیان، از قبیله غطفان می رسد. تاریخ ولادت و وفات وی مانند دیگر جزئیات زندگی اش روشن نیست.
مذهب
او نخست بر مذهب اهل حدیث بود، اما پس از چندی به تشیع گرایید. برخی جرجانی را از اصحاب امام محمد تقی جواد علیه السلام (۲۲۰ق/۸۳۵ م) دانسته اند اما شیخ طوسی یک بار او را از اصحاب امام هادی علیه السلام با نام ابویحیی جرجانی به شمار آورده، و بار دیگر نام وی را در زمرۀ آنانی که از امامی روایت نکرده اند، ذکر کرده است.
رهایی از مجازات
بنا بر روایات، در دورۀ حکومت محمد بن طاهر خزاعی، امیرخراسان (د ح۲۹۸ق/۹۱۱م)، محمد بن یحیی رازی، ابن بغوی و ابراهیم بن صالح از فقهای سنی آن دوره نزد امیر شکایت بردند که جرجانی حدیثی را که محمد بن یحیی از عمر بن خطاب نقل کرده است، به عمر بن شاکر نسبت داده ، و به خلیفه دوم مسلمین اهانت روا داشته است. در پی آن محمد بن طاهر دستور داد جرجانی را شکنجه کنند و به دار کشند. سرانجام وی در حضور فقها برای اثبات ادعایش دو شاهد معرفی کرد که تنها یکی از آنان شهادت داد و شاهد دیگر، ابوعبدالله مروزی ، به سبب حضور محمد بن یحیی حقیقت را کتمان کرد، اما میرداماد بر آن است که این شخص ابوعبدالله بزوفری بود، زیرا مروزی در ۴۰۵ق/۱۰۱۴م وفات یافته است، از این رو، نمی تواند معاصر جرجانی باشد البته پس از آن مجلس فرد دیگری که جرجانی را می شناخت، بر صدق این مدعا گواهی داد و جرجانی از مجازات رهایی یافت.
آثار
...
