دانشنامه اسلامی
امکان در لغت از ماده "مکن" به معنای "مستقر شدن همراه با قدرت" است.
که در فارسی امکان به معنای "در حد توان"
و ممکن به "شدنی" ترجمه شده است.
"فهم" در لغت به معنای شناختن یا تعقل آمده،
و فهمت الشیء یعنی عرفته یا عقلته، و برخی آن را شناختن با قلب معنا کرده اند
و معادل فارسی آن را "دانستن" میگویند.
البته اهل لغت ماده فهم را برای معانی دانسته و به کار بردن آن را برای ذوات اشتباه می دانند؛ و فهم قرآن هم از باب معانی است نه ذوات و می خواهد مطالبی را به انسان منتقل کند؛ مثل «فهمت الکلام» ولی «فهمت الرّجل» صحیح نیست.
ماده فهم در قرآن
ماده فهم در قرآن کریم تنها یکبار به کار رفته است:
«فَفَهَّمْناها سُلَیْمانَ....»
ما (حکم واقعی) آن را به سلیمان فهماندیم....
مراتب فهم قرآن
باید توجه داشت که قرآن کریم کتابی عمیق و ذو بطون است و هر کس به حدّ ظرفیت وجودی خود می تواند از آن بهره مند شود و ائمه علیهم السّلام نیز آیات کریمه ی قرآن را برای همه ی افراد یکسان معنی نمی کردند؛ برای برخی طبق ظاهر قرآن معنی می فرمودند و برای برخی بر اساس باطن آن؛ و این بستگی به تحمّل آن افراد داشت.
اما مقصود ما در اینجا از فهمیدن قرآن، درک معانی آن، به مقدار آشکار شدن ظاهر کلام برای انسان است. و درک تمام بطون، مخصوص پاکان و معصومان می باشد.
اشکال اخباریون به امکان فهم قرآن
...
