دانشنامه اسلامی
سید عبدالرزاق مقرم در کتاب «مقتل الحسین» می نویسد: «وقتی آشکار شود که یزید، امام حسین (علیه السّلام) را به شهادت رسانده است؛ یعنی دستور قتل حضرت توسط یزید صادر شده است، بنابراین کسی نمی تواند درباره جواز لعن یزید شک کند کسانی که در لعن یزید تردید کرده اند و یا جایز ندانسته اند، در واقع معتقدند یزید قاتل نبود والا همان ها هم وقتی قاتل بودن یزید را بپذیرند، در جواز لعن او شک نخواهند کرد، هر چند تعصب مانع از پذیرش این واقعیت است.» میان علمای اهل سنت در رابطه با جواز و عدم جواز لعن یزید اختلاف است. برخی لعن یزید را جایز نمی دانند و برخی هم در لعن توقف کرده اند. در عین حال بسیاری از آن ها لعن یزید را جایز و بلکه واجب دانسته اند و وی را به خاطر اقدامات ناشایستی که انجام داده، خصوصا کشتن امام حسین (علیه السّلام) ، مستحق لعن دانسته اند.ما در این نوشتار ابتدا نظر مخالفان لعن یزید و کسانی که در لعن او توقف کرده اند را نقل می کنیم، سپس به نظر موافقان اشاره می کنیم.
مخالفان لعن
غزالی در کتاب احیاء علوم الدین معتقد است: این که قتل سیدالشهداء منسوب به یزید باشد و یزید قاتل حسین بن علی (علیه السّلام) باشد، ثابت نیست. وی می نویسد: «اگر گفته شود آیا لعن یزید جایز است، چرا که او قاتل امام حسین (علیه السّلام) بوده یا به آن امر کرده است؟ در جواب می گوئیم: این امر اصلا اثبات نشده است، پس جایز نیست که گفته شود، یزید، حسین (علیه السّلام) را کشته است یا به آن امر کرده است. قاتل بودن یزید ثابت نشده چه برسد به این که لعن او جایز باشد و جایز نیست بدون تحقیق کبیره ای را به مسلمانی نسبت دهیم. سپس وی احادیث نهی از لعن اموات را ذکر کرده و می نویسد: پس اگر سوال شود: آیا جایز است که گفته شود: قاتل الحسین (علیه السّلام) ، لعنه الله یا الآمر بقتله، لعنه الله؟ یعنی قاتل حسین (علیه السّلام) را خدا لعنت کند یا کسی که دستور قتل آن حضرت را داده لعنت خدا بر او باد، می گوئیم: بهتر است این گونه گفته شود: قاتل حسین (علیه السّلام) اگر قبل از توبه مرده، لعنت خداوند بر او باد. چرا که احتمال دارد قاتل ایشان بعد از توبه مرده باشد....» («قاتل الحسین (علیه السّلام) ان مات قبل التوبه لعنه الله لانه یحتمل ان یموت بعد التوبه») این در حالی است که غزالی لعنت فرستادن بر یهودیان، مسیحیان، زرتشتیان، قدریان، خوارج و روافض (شیعیان) را جایز می داند. آیت الله خویی می نویسد: بسیار عجیب است که غزالی لعن روافض و یهود و مجوس و خوارج را جایز می داند؛ اما لعن یزید را منع کرده است. ابن تیمیه یکی دیگر از علمای اهل سنت است که لعن یزید را جایز نمی داند. وی یزید را از دست داشتن در قتل امام حسین (علیه السّلام) مبری می داند و به همین علت لعن او را جایز نمی داند.
توقف کنندگان
ابن قیم جوزیه یکی از علماء اهل سنت است که در خصوص یزید توقف کرده است. وی یزید را به عنوان والی امور مسلمین می شناسد و خروج بر علیه والی مسلمانان را جایز نمی داند. ایشان می نویسد: «خروج بر ولاة امر مسلمین جایز نیست... و ما کسی از مسلمانان را ولو گناهی بزرگ مرتکب شده باشد، تکفیر نمی کنیم.» سپس می نویسد: «ما یزید را به خداوند متعال واگذار می کنیم تا هر چه مقتضی ببیند در موردش عمل کند.» («... ولا یجوز الخروج علیهم... ولا نکفر احد من المسلمین بذنب عمله ولو کبر... ونکل سریرة یزید الی الله تعالی») عبدالمغیث بن زهیر حنبلی بغدادی (م ۵۸۳) از سیره نویسان اهل سنت می نویسد: جایز نیست کسی بگوید: چرا معاویه یزید را جانشین خود نموده است؟ و در ادامه می گوید: ولایت یزید با رضایت همه مسلمین صورت گرفته است. («و من هوهاد لا یجوزان یطعن علیه فیما اختاره من ولایة یزید») پس به احترام معاویه باید در مورد یزید سکوت کرد.وی می گوید: فقط به این جهت از یزید دفاع کردم تا با این کار لعن خلفا را از سر زبان ها قطع کنم و گر نه اگر از لعن خلفا جلوگیری نکنیم و اجازه چنین کاری را بدهیم همین خلیفه زمان خودمان به لعن سزاوارتر است. ابن حجر در صواعق المحرقه نقل کرده، لعن یزید و تکفیر یزید جایز نیست، چرا که او در زمره مؤمنین است و کار او با خداوند است، اگر بخواهد او را عذاب می کند و اگر بخواهد از او گذشت می کند.(«لایجوز لعن یزید و لاتکفیره فانه من جمله المومنین. و امره الی مشیه الله ان شاء عذبه و ان شاء دعفا عنه.»)
موافقان لعن
...
