دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
ضغث (۳ بار)
«ضِغْث» (بر وزن حرص) به معنای دسته ای از چوبهای نازک ساقه گندم و جو و یا رشته های خوشه خرما و یا دسته گل و مانند آن است.
به فتح (ض) مخلوط کردن «ضَغَثَ الْحَدیثُ ضَغْثاً: خَلَطَهُ» چنانکه در صحاح و اقرب گفته. و آن به کسر (ض) دسته علف خشک، دسته ترکه یا ترکه نرم یا دسته ریحان و امثال آن است و نیز به معنی امر مختلط و حدیث مختلط است چنانکه اقرب الموارد به معنی اخیر تصریح کرده. . یعنی دسته علف خشک یا ترکه بر گیر و با آن بزن و نقض عهد مکن این مطلب در «ایوب» گذشت. . اضغاث جمع ضغث به معنی دستهها و مختلطها است و احلام جمع حلم (بر وزن عُنُق و قُفْل) به معنی خواب پریشان است اضافه اضغاث به احلام به معنی «من» میباشد یعنی «اَضْغاثٌ مِنْ اَحْلامٍ» و الف و لام احلام ما قبل است یعنی گفتند: آمیخته هائی است از خوابهای پریشان و ما تعبیر چنین خوابها واقف نیستیم. همین طور است آیه . که در «شعر» مشروحاً گذشت. باید دانست معنی اولی که اختلاط باشد در ضغث ملحوظ است لذا اقرب آن را دسته علف که تر و خشک به هم مخلوط شده معنی کرده است. در نهج البلاغه خطبه 50 فرموده: «وَلکِنْ یُؤْخَذُ ضِغْثٌ مِنْ هذا وَ ضِغْثٌ مِنْ هذا فَیْخْرَجانِ».
