ایوان سوم
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
ایوان با اعلام استقلال، خودداری از پرداخت باج به مغول ها و حملات مکرر راه را برای شکست کامل اردوی زرین مضمحل شده هموار ساخت. ایوان و جانشینان وی در پی حفاظت از مرزهای جنوبی تحت سیطره خود در برابر حملات تاتارهای کریمه دیگر بودند. جهت دستیابی به این هدف، آن ها احداث ساختاری از یک سد بزرگ کمربندی را برعهده گرفتند و آن را به اربابان و بزرگان اعطا نمودند که خود را متعهد به خدمت به نظام ( لشکر دولتی ) می دانستند. این نظام اربابی مبنایی برای تشکیل سواره نظام گردید.
به این طریق، انسجام داخلی با گسترش خارجی سرزمین ( روسیه ) همراه شد. تا قرن شانزدهم، حکام روسی کل سرزمین روسیه را یک دارایی اشتراکی برای خود محسوب می کردند. شماری از سلاطین نیمه مستقل هنوز نسبت به برخی از سرزمینهای خاص ادعای ( مالکیت ) داشتند، اما ایوان سوم این حکام فرعی را وادار نمود تا حکومت سلطان بزرگ روسیه را به رسمیت بشناسند و فرزندان او را به عنوان حاکمان بی چون و چرا برای کنترل امور نظامی، قانونی و خارجی بدانند. تدریجاً، سلطان شهر مسکو به یک حاکم قدرتمند و خودکامه به نام تزار تبدیل شد. اولین حاکم مسکو تحت عنوان تزار، ایوان چهارم بود.
دانشنامه آزاد فارسی
(یا: ایوان کبیر) مِهین شهریار مسکووی (روسیه) از ۱۴۶۲ تا پایان عمر. پدرش، واسیلی به دست یکی از بستگانش که رقیب او بود، از دو چشم نابینا شد و همین امر ایوان را بر آن داشت که بعدها درصدد حذف همۀ شهریاران دیگر و ایجاد حکومت مرکزی مقتدر برآید. پس از مرگ واسیلی (۱۴۶۲) مسکووی هنوز جزو امپراتوری اردوی زرین شمرده می شد؛ امّا ایوان از پرداخت خراج امتناع کرد و در ۱۴۸۰ در جنگ با احمدخان تاتار پیروز شد و اعلام استقلال کرد. ایوان به تدریج همۀ امیرنشین های روسیه را با جنگ یا سیاست به چنگ آورد و به قلمرو خود منضم ساخت و عنوان تزار (قیصر، سزار) بر خود نهاد و نشان عقاب دو سر را نماد روسیه کرد. ایوان در داخل کشور به ساختن دژ و بارو، کلیسا و صومعه اقدام کرد. اولین قانون مسکووی در زمان او نوشته شد و همین قانون رعایا را وابسته به زمین (سرف) کرد.
