لغت نامه دهخدا
احمدآباد. [ اَ م َ ] ( اِخ ) قریه ای است از قراء قزوین و تا این شهر سه فرسخ مسافت دارد و آنرا ابوعبداﷲ احمدبن هبةاﷲ الکمونی القزوینی بنا کرده است. ( معجم البلدان ج 1 ص 144 ).
احمدآباد. [ اَ م َ ] ( اِخ ) حاکم نشین ناحیتی است بهمین نام در هندوستان تابع حکومت بمبئی. این شهر در کنار نهر سابرمتی در پنجاه میلی شمال خلیج کمبای و 309 میلی شمال بمبئی است در 23 درجه و یک دقیقه عرض شمالی و 72 درجه و 42 دقیقه طول شرقی و محیط آن شش میل است. در سال 1901 م. جمعیت آن 185899 تن بود که خمس آنان مسلمانان بودند. مساحت ناحیه احمدآباد 3816 میل مربع ( و یا 9883 کیلومتر مربع ) و جمعیت آن 795967 تن است. شهر احمدآباد را احمدشاه گجراتی بسال 830 هَ. ق. / 1411 م. بنا کرد و آنرا حصار و قلعه های سخت استوار است و رونق این شهر در زمان محمد اکبر و جانشینان وی رو بفزونی نهاد و بدانجا رسید که در قرن 17 میلادی زیباترین شهرهای هندوستان گردید و بتجارت نیل و پنبه و تریاک و صنایع زرین و سیمین و حریربافی و منبت کاری شهرتی بسزا داشت و هنگامی تحت حکومت قبیله مهرات درآمد ( 1235 هَ. ق. ) و این قبیله اطاعت انگلیسان را گردن نمی نهادند تاکار این شهر و ناحیه بخرابی کشید و راه انحطاط پیمود و در سال 1818 م. بتصرف انگلیسان درآمد. گویند احمدآباد را هزار مسجد و هر مسجد را دو مناره بود، و بزرگترین آنها مسجد سلطان احمد است ، و نیز 360 محله داشته است و تا شهر محمودآباد که اکنون ده میل از آن فاصله دارد ممتد می شده است. این شهر از زلزله ای که بسال 1235 هَ. ق. دچار آن شد آسیب دید و اکنون مساجد و مزاراتی از دو قرن 15 و 16 میلادی در آنجا دیده میشود که بسیاری از آثار صنایع قدیم اسلامی در آن برجاست و سه مسجد زیبای آن هنوز برپا باشد یکی از آنها مسجد هند است و همچنین است مسجد سوجات خان و از بناهای قابل ذکر، آتشکده و برج سکوت است اطراف آن نیز زیبا و دلکش می باشد و در پنج میلی شهر مسجدی است بصورت خانه کعبه. ( از ذیل معجم البلدان ج 1 ص 153 و دائرةالمعارف اسلام ج 1 ص 209 ).
احمدآباد. [ اَ م َ ] ( اِخ ) ناحیه ای است نزدیک کوفه چنانکه ابن الاثیر در حوادث سال 285 هَ. ق. آورده : کان بالکوفة ریح صفراء فبقیت الی المغرب ثم اسودت فتضرع الناس ثم أمطروا مطراً شدیداً برعود هائلة و بروق متصلة ثم سقط بعد ساعة بقریة تعرف باحمدآباد و نواحیها احجار بیض و سود مختلفةالالوان و حمل منه الی بغداد فرآه الناس.
