دانشنامه اسلامی
ترجمه کتاب به صورت روان و سلیس و مطابق ادبیات روز است. مترجم تلاش کرده که امانت داری منصف در برگرداندن مطالب از عربی به فارسی باشد. فهرست مطالب، در ترجمه در ابتدای کتاب ذکر شده و در متن عربی در انتهای آن؛ ضمن اینکه در فهرست عربی، مباحث تحت سه بخش ارئه شده است، اما در فهرست ترجمه فارسی، مطالب ضمن چهار فصل مطرح شده است و تغییرات و اضافاتی در ریزعناوین فصول به وجود آمده است. از جمله کارهای مفید مترجم، افزودن کتابنامه به پایان کتاب است.
در ترجمه کتاب در مواردی توضیحاتی در پاورقی ذکر شده که در متن اصلی کتاب وجود ندارد.
در آغاز متن عربی، مقدمه ای از طرف ناشر (مرکز حقایق اسلامی) در مورد اهمیت انتشار کتب فکری و اعتقادی برای جامعه کنونی مطرح شده است، که این مقدمه در ترجمه نیامده و به جای آن مقدمه ای مهم آورده شده که در مورد جایگاه چنین تألیفات و نویسندگان آنها می نویسد: «بدیهی است که علی رغم همه توطئه ها، حقایق اسلام و سخنان درربار پیامبر خدا(ص)، توسط امیر مؤمنان علی(ع)، اوصیای آن بزرگوار(ع) و جمعی از اصحاب و یاران باوفا، در طول تاریخ جاری شده و در هر برهه ای از زمان، به نوعی جلوه نموده است. آنان با بیان حقایق، دودلی ها، شبهه ها و پندارهای واهی شیاطین و دشمنان اسلام را پاسخ داده و حقیقت را برای همگان آشکار ساخته اند. در این راستا، نام سپیده باورانی همچون شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، خواجه نصیر، علامه حلی، قاضی نوراللّٰه، میر حامد حسین، سید شرف الدین، امینی و... همچون ستارگانی پرفروز می درخشد؛ چراکه اینان در مسیر دفاع از حقایق اسلامی و تبیین واقعیات مکتب اهل بیت(ع)، با زبان و قلم، به بررسی و پاسخگویی شبهات پرداخته اند و در دوران ما، یکی از اندیشمندانی که با قلمی شیوا و بیانی رسا به تبیین حقایق تابناک دین مبین اسلام و دفاع عالمانه از حریم امامت و ولایت امیر مؤمنان علی(ع) پرداخته است، پژوهشگر والامقام حضرت آیت اللّٰه سید علی حسینی میلانی، می باشد».
پس از بیان این مقدمه، درآمدی به کتاب اضافه شده که در آن به مقصود از تدوین این کتاب اشاره دارد و در آن گفته شده: هدف از نگارش این کتاب، پژوهشی پیرامون روایات ازدواج ام کلثوم - دختر امیر مؤمنان علی(ع) - با عمر است؛ رویدادی که همواره گروهی برای انکار وقایع تلخ و حوادث ناگوار صدر اسلام در رابطه با حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س)، بدان استدلال می کنند.
خبر تزویج أم کلثوم من عمر
[ویکی فقه] ازدواج ام کلثوم با عمر (شبهه). یکی از شبهاتی که اهل سنت؛ به ویژه در سال های اخیر به صورت گسترده مطرح کرده اند، ازدواج خلیفه دوم با امّ کلثوم دختر امیرمؤمنان و فاطمه زهرا (علیهماالسلام) است. اهل سنت، استفاده های گوناگونی از این ازدواج می کنند؛ از جمله می خواهند با اثبات این ازدواج، رابطه صمیمانه و دوستانه امیرمؤمنان با خلفا را ثابت و از سوی دیگر، شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها)، غصب خلافت و ... را انکار نماید.از این رو، این شبهه اهمیت فوق العاده و پیوند ناگسستنی با اندیشه های شیعیان دارد و باید به صورت دقیق و مستدل بررسی شود. اندیشه وران شیعه پاسخ های گوناگونی از این مطلب داده اند؛ برخی همچون رضی الدین حلی، علامه مقرّم، علامه باقر شریف قرشی و ... اصل وجود دختری به نام امّ کلثوم را برای حضرت زهرا (سلام الله علیها) منکر شده و دلیل های متقنی برای آن ارائه کرده اند. که ما نیز در این مقاله، در دفاع از این نظر، شواهد فراوان بیان کرده ایم.برخی دیگر، وقوع تعارض در روایات ازدواج را دلیلی واضح برای بطلان مدعای اهل سنت درباره این ازدواج می دانند؛ از جمله شیخ مفید (رضوان الله تعالی علیه) در دو رساله مجزا به نام های المسائل العکبریة و المسائل السرویة، و نیز سیدناصر حسین الهندی در کتاب افحام الاعداء والخصوم و آیت الله میلانی و ... ما نیز در این مقاله، تعارض های گسترده در نقل این ماجرا را مطرح و مستندات آن را از کتاب های اهل سنت ذکر کرده ایم. و اندیشه وران دیگری، همچون سیدمرتضی پاسخ داده اند که این ازدواج با زورگویی و تهدید عمر بن خطاب بوده است. عده ای از دانشمندان شیعه و سنی با پذیرش اصل ازدواج، نکته دیگری را مطرح کرده اند که امّ کلثوم همسر عمر، دختر امیرمؤمنان (علیه السّلام) نبود؛ بلکه دختر ابوبکر بوده است؛ از جمله یحیی بن شرف نووی، مهمترین شارح صحیح مسلم در کتاب تهذیب الاسماء این مطلب را نقل کرده و آیت الله مرعشی نجفی از عالمان شیعه در شرح احقاق الحق به این مطلب تصریح کرده اند که در ادامه مدرک و اصل سخن ایشان خواهد آمد.در نتیجه تمام روایات موجود در کتاب های اهل سنت که ازدواج دختر امیرمؤمنان (علیه السّلام) را با خلیفه دوم ثابت می کند، با اشکالات سندی مواجه و با تعارض ها و تناقض های غیرقابل جمعی که دارند، غیر قابل اعتماد هستند و از طرف دیگر در هیچ یک از روایات موجود در کتاب های شیعه، تصریح نشده که امّ کلثوم دختر امیرمؤمنان از حضرت زهرا (علیهماالسلام) باشد؛ بلکه ازدواج دختری به نام امّ کلثوم را که در خانه امیرمؤمنان بوده ثابت می کنند. اعتراف اندیشمندی همچون نووی، که گسترده ترین و مهمترین کتاب فقهی شافعی نیز متعلق به او است، عامل مهم دیگری است که این دیدگاه را تقویت می کند.
عده ای از اندیشه وران و محققان شیعی، معتقد هستند که امیرمؤمنان (علیه السّلام) دختری به غیر از حضرت زینب (سلام الله علیها)، به نام امّ کلثوم از حضرت زهرا (سلام الله علیها) نداشته است و در حقیقت امّ کلثوم، همان حضرت زینب (سلام الله علیها) است.کسانی که فرزندان امیرمؤمنان از فاطمه زهرا را پنج نفر؛ یعنی امام حسن، امام حسین، محسن، زینب و امّ کلثوم (علیهم السلام) معرفی کرده اند، تنها به مضامین روایات نظر داشته اند که در آن ها گاهی نام زینب آمده و گاهی امّ کلثوم. به همین سبب نام هر دو را آورده اند؛ غافل از این که امّ کلثوم کنیه زینب کبری است؛ چنانچه این مطلب در بسیاری از کتب انساب شیعه ذکر شده است.
← کلام عالمان شیعه در تایید این دیدگاه
از عبارت برخی از عالمان اهل سنت استفاده می شود که در میان اهل بیت و سادات نیز کسانی بوده اند که این ازدواج را منکر شده اند.ابن حجر هیثمی پس از نقل روایتی درباره ازدواج با سند ضعیف از اهل بیت (علیهم السّلام) در الصواعق المحرقه می نویسد: وفی روایة اخرجها البیهقی والدارقطنی بسند رجاله من اکابر اهل البیت ان علیا عزل بناته لولد اخیه جعفر فلقیه عمر رضی الله تعالی عنهما فقال له یا ابا الحسن انکحنی ابنتک ام کلثوم بنت فاطمة بنت رسول الله (صلی الله علیه وسلم) فقال قد حبستها لولد اخی جعفر فقال عمر انه والله ما علی وجه الارض من یرصد من حسن صحبتها ما ارصد فانکحنی یا ابا الحسن فقال قد انکحتکها فعاد عمر الی مجلسه بالروضة مجلس المهاجرین والانصار فقال رفئونی قالوا بمن یا امیرالمؤمنین قال بام کلثوم بنت علی واخذ یحدث انه سمع رسول الله (صلی الله علیه وسلم) یقول (کل صهر او سبب او نسب ینقطع یوم القیامة الا صهری وسببی ونسبی) وانه کان لی صحبة فاحببت ان یکون لی معها سبب.وبهذا الحدیث المروی من طریقة اهل البیت یزداد التعجب من انکار جماعة من جهلة اهل البیت فی ازمنتنا تزویج عمر بام کلثوم؛ لکن لا عجب لان اولئک لم یخالطوا العلماء ومع ذلک استولی علی عقولهم جهلة الروافض فادخلوا فیها ذلک فقلدوهم فیه وما دروا انه عین الکذب ومکابرة للحس اذ من مارس العلم وطالع کتب الاخبار والسنن علم ضرورة ان علیا زوجها له وان انکار ذلک جهل وعناد ومکابرة للحس وخبال فی العقل وفساد فی الدین.
ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد، الصواعق المحرقة علی اهل الرفض والضلال والزندقة، ج۲، ص۴۵۶، تحقیق عبدالرحمن بن عبدالله الترکی - کامل محمد الخراط، ناشر: مؤسسة الرسالة - لبنان، الطبعة: الاولی، ۱۴۱۷هـ - ۱۹۹۷م.
برخلاف ادعای اهل سنت که این دختر را فرزند امیرمؤمنان از فاطمه زهرا معرفی کرده اند، در هیچ روایتی از روایات شیعیان به این مطلب اشاره نشده است که این دختر فرزند امیرمؤمنان از فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بوده است؛ و تنها به این نکته اشاره دارد که دختری به نام امّ کلثوم که در خانه امیرمؤمنان زندگی می کرده، به ازدواج عمر (آنهم به زور) درآمده و امیرمؤمنان پس از مرگ عمر، او را به خانه خود برگردانده است.بنابراین می گوییم: ممکن است که این دختر فرزند امیرمؤمنان (علیه السّلام) باشد؛ اما از دیگر همسران آن حضرت. در نتیجه این توجیه احساسی که وی فرزند فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بوده است نیز کارگر نخواهد شد.یا این که به احتمال زیاد و طبق اعتراف بزرگان اهل سنت، این دختر، ربیبه آن حضرت و دختر ابوبکر باشد.
← عمر داماد ابوبکر
...
