دانشنامه اسلامی
امر خداوند به رعایت اعتدال:۱. «ذلک ومن یعظم حر مات اللـه فهو خیر له عند ر به واحلت لکم الانعام الا ما یتلی علیکم فاجتنبوا الر جس من الاوثان واجتنبوا قول الزور : (مناسک حج) این است! و هر کس برنامه های الهی را بزرگ دارد، نزد پروردگارش برای او بهتر است! و چهارپایان برای شما حلال شده، مگر آنچه (ممنوع بودنش) بر شما خوانده می شود. از پلیدیهای بتها اجتناب کنید! و از سخن باطل بپرهیزید! » و جمله و من یعظم حرمات اللّه فهو خیر له ، تحریک و تشویق مردم است به تعظیم حرمات خدا. و حرمات خدا همان اموری است که از آنها نهی فرموده ، و برای آنها حدودی معین کرده که مردم از آن حدود تجاوز نکنند، و به ماوراء آنها قدم نگذارند، پس تعظیم آن حدود همین است که از آنها تجاوز نکنند. ۲. «حنفاء للـه غیر مشر کین به ومن یشر ک باللـه فکانما خر من السماء فتخطفه الطیر او تهوی به الر یح فی مکان سحیق: (برنامه و مناسک حج را انجام دهید) در حالی که همگی خالص برای خدا باشد! هیچ گونه همتایی برای او قائل نشوید! و هر کس همتایی برای خدا قرار دهد، گویی از آسمان سقوب کرده، و پرندگان (در وسط هوا) او را می ربایند؛ و یا تندباد او را به جای دوردستی پرتاب می کند! » (حنفاء) جمع (حنیف) به معنی کسی است که از گمراهی و انحراف به استقامت و اعتدال تمایل پیدا کند، و به تعبیر دیگر بر صراط مستقیم گام بر دارد (زیرا (حنف) - بر وزن صدف - به معنی تمایل است ، و تمایل از هر گونه انحراف نتیجه اش قرار گرفتن بر صراط مستقیم است. ۳. «وَمَا أُمِرُ وا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّـهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاءَ وَیُقِیمُوا الصَّلَاةَ وَیُؤْتُوا الزَّکَاةَ ۚ وَذَٰلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ: و به آنها دستوری داده نشده بود جز اینکه خدا را بپرستند در حالی که دین خود را برای او خالص کنند و از شرک به توحید بازگردند، نماز را برپا دارند و زکات را بپردازند؛ و این است آیین مستقیم و پایدار! » علامه در تفسیر المیزان در ذیل آیه می فرماید: حنفاء جمع حنیف است و حنیف به معنای چیزهایی است که از دو طرف(افراط و تفریط)، به وسط می آیند، و بدان سو متمایل می شوند. و معنای اینکه مردمی برای خدا حنفاء باشند این است که از اغیار (یعنی آلهه و بتها) به سوی خدا مایل گردند.
