الکتاب
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
دانشنامه آزاد فارسی
دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
کتب (۳۱۹ بار)
«کتاب» به معنای مکتوب و نوشته شده است، و گاهی به معنای وسیع تری اطلاق می شود به معنای مطالبی که درخور نوشتن است و به صورت مکتوب بیرون خواهد آمد، هر چند تا آن زمان نوشته نشده باشد. منظور از «کتاب» در سوره «اعراف» مقدّراتی است که خداوند برای بندگان خود از نعمت های مختلف این جهان قرار داده است، اگر چه، بعضی از مفسران احتمال داده اند: منظور از «کتاب»، کیفر الهی و یا اعم از هر دو بوده باشد. تعبیر به «کِتاباً» در سوره «فاطر» به صورت نکره، آن هم با استناد به پروردگار، اشاره به این است که در هیچ یک از کتب آسمانی کوچک ترین دلیلی بر مدعای آنها نیست. و «کِتابٌ حَفِیظ» به معنای کتابی است که حافظ اعمال تمام انسان ها و غیر آن است ، و اشاره به «لوح محفوظ» است. و «کتاب مبین» گر چه در بعضی از آیات قرآن، مانند آیه 61 سوره «یونس»: «وَ لا أَصْغَرَ مِنْ ذلِکَ وَ لا أَکْبَرَ إِلاّ فِی کِتاب مُبِین» و آیه 6 سوره «هود»: «کُلٌّ فِی کِتاب مُبِین» به معنای «لوح محفوظ» تفسیر شده، ولی در سوره «قصص»، به قرینه ذکر «آیات» و همچنین جمله «نَتْلوُا عَلَیْک» که در آیه بعد، می آید به معنای قرآن است.
به معنی «مکتوب» و نوشته شده است و بدون تردید منظور از کتاب در آیه ذٰلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدًی ... (٢) قرآن مجید است که به عظمت آن اشاره کرده، میگوید: «این همان کتاب باعظمتی است که هیچ گونه تردید در آن وجود ندارد...»
بعلاوه کتاب گاهی به معنی وسیعتری اطلاق میشود، به معنی مطالبی که درخور نوشتن است و به صورت مکتوب بیرون خواهد آمد، هر چند تا آن زمان نوشته نشده باشد، در سوره ص آیه ۲۹ میخوانیم: </کِتابٌ اَنزَلناهُ اِلَیکَ مُبارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا ایاتِه.../> «این کتابی است که بر تو نازل کردیم، کتابی است پربرکت تا مردم در آیات آن بیندیشند...». مسلم است که قرآن قبل از نزولش به صورت نوشتهای در میان انسانها وجود نداشت. این احتمال وجود دارد که تعبیر به کتاب اشاره به مکتوب بودنش در «لوح محفوظ» باشد.
در آیه ۱۱ سوره فاطر میخوانیم: </... وَ ما یُعَمَّرُ مِن مُعَمَّرٍ وَ لا یُنقَصُ مِن عُمُرِه اِلاّ فی کِتابٍ.../> «و هیچ انسانی عمر طولانی نمیکند و هیچ کس از عمرش کاسته نمیشود مگر این که در کتاب، ثبت است». در این آیه منظور از «کتاب» همان علم بیپایان خداوند است و این که بعضی آن را به «لوح محفوظ» و یا «نامه حیات انسان» تفسیر کردهاند آن هم به علم خداوند بازمیگردد.
در بسیاری از موارد، مادّه «کتابت» (نوشتن) کنایه از الزام و ایجاب و تعهّد میباشد، زیرا یکی از آثار نوشتن مسلّم شدن و ثابت ماندن چیزی است، چنانکه در آیه ۵۴ سوره انعام میخوانیم: </... کَتَبَ رَبُّکُم عَلی نَفسِهِ الرَّحمَةَ.../> «پروردگار شما رحمت را بر خود فرض کرده است».
[ویکی فقه] الکتاب (سیبویه). «الکتاب»، اثر عربی ابوبشر عمرو، ملقب به سیبویه است.
«الکتاب»، اثر عربی ابوبشر عمرو، ملقب به سیبویه، اولین کتابی است که قواعد زبان عربی را به شکلی منظم درآورده است. نویسنده در این کتاب، علاوه بر مباحث پراکنده آواشناختی در لابه لای متون نحوی، قسمتی را به طور مجزا به مباحث آوایی اختصاص داده است.
ساختار
کتاب با مقدمه محمدحسین اعلمی آغاز و مطالب در عناوین مختلف و متعدد، در دو جلد، تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا به تقسیمات کلمه پرداخته و در ادامه، مباحث علم نحو را مطرح نموده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، به گوشه هایی از زندگانی سیبویه، نظر افکنده شده است.
← اهمیت کتاب
...
